نشانه های محبت به خداوند
ـ آنان که مدّعی محبت و دوستی با خدای متعال هستند، باید نشانه‌ها و علائمی را دارا باشند که با وجود آن علائم، بتوان به حقیقی بودن ادعای ایشان، در مورد دوستی با خدا حکم کرد.
1- دوری از گناه و نافرمانی خدا؛ از نشانه‌های مهم دوستی با خداوند بزرگ این است که شخص مُحبّ، از گناه و هر آنچه که در نزد خدای متعال نکوهیده و مذموم است فاصله بگیرد؛ زیرا ارتکاب گناه، انسان را از محبوب دور می‌کند. به همین جهت دوستی خدا با ارتکاب گناه و معصیت، قابل جمع نمی‌باشد.
2- اطاعت و تبعیت فرامین الهی؛ دوستی صادق و محبت واقعی در صورتی است که انسان نسبت به خواسته‌های محبوب، از خود عکس العمل نشان دهد و با عشق و علاقه سخن محبوبش را گوش کند و از او پیروی نماید. این اطاعت و پیروی از محبوب نیز، باید هم ظاهری و هم باطنی باشد، به این معنا که نباید اطاعتش لقلقه‌ی زبان باشد بلکه دوستدار واقعی آن کسی است که در ظاهر و باطن و نهان و آشکار مطیع محبوب خود باشد. بدیهی است که اطاعت و پیروی از محبوب، باعث ایجاد محبّت بیشتر می‌شود و لذا محبّ واقعی هر چه بیشتر در اجرای احکام و اوامر و نواهی الهی تلاش و کوشش نماید در واقع زمینه‌ی جلب محبّت الهی را فراهم‌تر خواهد نمود. « قُلْ إِن کنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یحْبِبْکمُ اللّهُ وَیغْفِرْ لَکمْ ذُنُوبَکمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ بگو: «اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید، و خداوند آمرزنده مهربان است.» [1]
3- ترجیح دادن خداوند بر تمام محبوب‌های دیگر؛ از دیگر نشانه‌های محبت انسان به پروردگار خویش این است که فرد محبّ تنها به خدا عشق می‌ورزد و فقط خدا را محبوب واقعی خود می‌داند و او را بر تمام محبوب‌های دیگر ترجیح می‌دهد و قلبش مملوّ از عشق به اوست. در بیانی از امیر المؤمنین (ع) وارد شده که فرمودند : « کیف یدّعی حُبَّ الله مَن سَکـّنَ قلبه حُبَّ الدُّنیا؛ چگونه مدّعی دوستی خداوند است کسی که دوستی دنیا را در قلبش سکونت داده است.» [2]
4- دوست داشتن اولیای الهی؛ در مباحث گذشته اشاره شد که محبت واقعی، منحصر به خدای متعال است اما این بدین معنی نیست که این دوستی، منافاتی با دوستی پیامبران و اولیای‌الهی داشته باشد، بلکه دوستی به آنها در واقع دوستی و عشق در مسیر حق خواهد بود و بلکه باید گفت این نوع دوستی‌ها یکی از مهمترین وسائل دوستی خدا است.
5- همیشه به یاد او بودن؛ انسان محب ّ همواره به یاد او است و لحظه ای از یاد و ذکر خداوند غافل نیست چه اینکه پیامبر اکرم (ص) فرمود : « علامه حُبّ الله تعالی ذکرُ اللهِ و علامه بغض الله تعالی بغض ذکر الله عزوجّل؛ نشانه دوست داشتن خداوند متعال ذکر و یادآوری او است و نشانه تنفر و بغض از خداوند متعال، دوست نداشتن ذکر خداست» [3]
ـ آنان که مدّعی محبت و دوستی با خدای متعال هستند، باید نشانه‌ها و علائمی را دارا باشند که با وجود آن علائم، بتوان به حقیقی بودن ادعای ایشان، در مورد دوستی با خدا حکم کرد.
1- دوری از گناه و نافرمانی خدا؛ از نشانه‌های مهم دوستی با خداوند بزرگ این است که شخص مُحبّ، از گناه و هر آنچه که در نزد خدای متعال نکوهیده و مذموم است فاصله بگیرد؛ زیرا ارتکاب گناه، انسان را از محبوب دور می‌کند. به همین جهت دوستی خدا با ارتکاب گناه و معصیت، قابل جمع نمی‌باشد.
2- اطاعت و تبعیت فرامین الهی؛ دوستی صادق و محبت واقعی در صورتی است که انسان نسبت به خواسته‌های محبوب، از خود عکس العمل نشان دهد و با عشق و علاقه سخن محبوبش را گوش کند و از او پیروی نماید. این اطاعت و پیروی از محبوب نیز، باید هم ظاهری و هم باطنی باشد، به این معنا که نباید اطاعتش لقلقه‌ی زبان باشد بلکه دوستدار واقعی آن کسی است که در ظاهر و باطن و نهان و آشکار مطیع محبوب خود باشد. بدیهی است که اطاعت و پیروی از محبوب، باعث ایجاد محبّت بیشتر می‌شود و لذا محبّ واقعی هر چه بیشتر در اجرای احکام و اوامر و نواهی الهی تلاش و کوشش نماید در واقع زمینه‌ی جلب محبّت الهی را فراهم‌تر خواهد نمود. « قُلْ إِن کنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یحْبِبْکمُ اللّهُ وَیغْفِرْ لَکمْ ذُنُوبَکمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ بگو: «اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید، و خداوند آمرزنده مهربان است.» [1]
3- ترجیح دادن خداوند بر تمام محبوب‌های دیگر؛ از دیگر نشانه‌های محبت انسان به پروردگار خویش این است که فرد محبّ تنها به خدا عشق می‌ورزد و فقط خدا را محبوب واقعی خود می‌داند و او را بر تمام محبوب‌های دیگر ترجیح می‌دهد و قلبش مملوّ از عشق به اوست. در بیانی از امیر المؤمنین (ع) وارد شده که فرمودند : « کیف یدّعی حُبَّ الله مَن سَکـّنَ قلبه حُبَّ الدُّنیا؛ چگونه مدّعی دوستی خداوند است کسی که دوستی دنیا را در قلبش سکونت داده است.» [2]
4- دوست داشتن اولیای الهی؛ در مباحث گذشته اشاره شد که محبت واقعی، منحصر به خدای متعال است اما این بدین معنی نیست که این دوستی، منافاتی با دوستی پیامبران و اولیای‌الهی داشته باشد، بلکه دوستی به آنها در واقع دوستی و عشق در مسیر حق خواهد بود و بلکه باید گفت این نوع دوستی‌ها یکی از مهمترین وسائل دوستی خدا است.
5- همیشه به یاد او بودن؛ انسان محب ّ همواره به یاد او است و لحظه ای از یاد و ذکر خداوند غافل نیست چه اینکه پیامبر اکرم (ص) فرمود : « علامه حُبّ الله تعالی ذکرُ اللهِ و علامه بغض الله تعالی بغض ذکر الله عزوجّل؛ نشانه دوست داشتن خداوند متعال ذکر و یادآوری او است و نشانه تنفر و بغض از خداوند متعال، دوست نداشتن ذکر خداست» [3]
