فضيلت ماه رمضان و ثواب روزه داشتن آن‏

یار آقا

کاربر فعال
"کاربر *ویژه*"
حسن بن محبوب، از ابو ايّوب، از ابو الورد از امام ابو جعفر عليه السّلام‏ روايت كرده است كه فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله در آخرين جمعه شعبان مردم را خطبه كرد، پس خداى را حمد و ثنا گفت، و آنگاه فرمود: آيا اى مردمان همانا كه ماهى بر شما سايه افكنده كه شبى در آن ماه است كه از هزار شب بهتر است، و آن، ماه رمضان است، كه خدا روزه داشتنش را واجب ساخته، و بپا خاستن شبى در آن ماه را به مانند نماز هفتاد شب در ماههاى ديگر قرار داده، و براى كسى كه در اين ماه عملى از اعمال خير و احسان را به قصد تقرّب به خدا بجا آورد، اجرى برابر با اجر كسى كه فريضه‏اى از فرائض خداى عزّ و جلّ را اداء كند مقرّر داشته، و كسى كه در اين ماه فريضه‏اى از فرائض خدا را بجا آورد، به مانند كسى است كه هفتاد فريضه را در ماههاى ديگر بجا آورده باشد، و اين ماه، ماه صبر است، و صبر ثوابش بهشت است، و اين ماه، ماه مواسات و همدردى است، و اين ماهى است كه خدا روزى مؤمنان را در آن مى‏افزايد، و كسى كه در اينجا مؤمنى روزه‏دار را به افطار پذيرا شود ثواب آزاد كردن بنده‏اى را و آمرزش گناهان گذشته‏اش را به پاداش اين عمل دريافت مى‏كند.
پس گفتند: يا رسول اللَّه، همگى ما قدرت نداريم كه روزه‏دارى را به افطار فراخوانيم، پس فرمود: خداى تبارك و تعالى كريم است، و به كسى از شما كه قادر نباشد
جز با جرعه شيرى آميخته با آب يا شربتى از آب گوارا يا دانه‏اى چند از خرما روزه‏دارى را به افطار بخواند، و تمكّنى افزون از اين نداشته باشد، همين ثواب را عطا مى‏كند، و كسى كه در اين ماه بار تكاليف مملوك خود را سبك سازد، خداى عزّ و جلّ سؤال او را برايش سبك و آسان مى‏سازد. و اين ماهى است كه اوّل آن رحمت، و وسطش مغفرت، و پايانش اجابت دعا و آزادى از آتش دوزخ است. و شما را در اين ماه از چهار خصلت بى‏نيازى نيست: دو خصلت كه بوسيله آن خدا را خشنود مى‏سازيد، و دو خصلت كه خود از آن بى‏نياز نيستند، اما آن دو خصلت كه خدا را با آن خشنود مى‏سازيد، پس شهادت به اين حقيقت است كه معبود حقّى جز اللَّه نيست، و من رسول خدايم. و امّا آن دو خصلت كه شما از آن بى‏نياز نيستيد، پس اين است كه در اين ماه حوائجتان را و بهشت را از خداى عزّ و جلّ بخواهيد، و عافيت را از او مسألت كنيد، و از آتش دوزخ به او پناه بريد.

من لا يحضره الفقيه / ترجمه غفارى، على اكبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر، ج‏2، ص: 417
 

یار آقا

کاربر فعال
"کاربر *ویژه*"
و چون ماه رمضان فرا رسيد، و آن به هنگامى بود كه سه روز از شعبان باقى مانده بود، رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله بلال را فرمود: در جمع مردمان ندا در ده، پس مردم گرد آمدند، و آنگاه پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله به منبر برآمد، و خداى را حمد و ثنا گفت، سپس فرمود: «آيا اى مردمان، همانا كه اين ماه در محيط شما حاضر شده، و آن سرور ماهها است. در اين ماه شبى هست كه از هزار ماه بهتر است، درهاى دوزخ در اين ماه بسته مى‏شود، و درهاى بهشت در آن گشوده مى‏گردد، پس كسى كه اين ماه را درك كند، و آمرزيده نشود، خداوند از رحمت خود دور كناد! و كسى كه در حيات والدين آمرزيده نشود خداوند از رحمت خود دور كند و كسى كه نام من نزد او برده شود و او صلوات بر من نفرستد، تا آمرزيده شود پس خدا او را از رحمتش دور كند! شرح: «مراد آن است كه هر يك از اين افراد اگر در اين مواقع حسّاس بهره مقرّر خويش را فراهم نكند از رحمت خداوند دور است».
 

یار آقا

کاربر فعال
"کاربر *ویژه*"
و جابر از امام ابو جعفر عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود:
رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله چون به هلال ماه رمضان مى‏نگريست روى خود را به سوى قبله مى‏كرد، و آنگاه مى‏گفت: «خدايا اين هلال را با امن و ايمان، و سلامت از آفات، و تسليم در برابر اوامر و نواهى خود، و توأم با عافيتى فراگير، و رزقى گسترده، و دفع دردها و بيماريها، و با تلاوت قرآن، و يارى بر نماز و روزه در محيط ما طالع گردان، خدايا ما را در قيام به وظائف خود براى ماه رمضان و آن ماه را براى ما از اشتباه در روزهاى آن سالم بدار، و عبادات ما در اين ماه را از ما بپذير تا ماه رمضان به‏

حالى سپرى شود كه تو ما را آمرزيده باشى.سپس پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله رو به مردم مى‏كرد، و مى‏فرمود: «اى گروه مردمان، چون هلال ماه رمضان طلوع كند، شياطين سركش به غل كشيده مى‏شوند، و درهاى آسمان و ابواب بهشت و درهاى رحمت گشوده مى‏شود، و ابواب دوزخ بسته مى‏گردد، و دعا به اجابت مى‏رسد، و خداى تبارك و تعالى را در هر عيد فطرى آزادشدگانى هست كه ايشان را از آتش آزاد مى‏سازد، و در هر شب مناديى ندا مى‏دهد كه: آيا تائبى هست؟ آيا سائلى هست؟ آيا آمرزش خواهى هست؟ [و آن منادى ندا مى‏دهد كه‏]
اى خدايا منفقان را ده خلف‏ /// وى خدايا ممسكان را ده تلف‏
تا چون هلال شوّال طلوع كند، به مؤمنان ندا مى‏رسد كه: بسوى جوائزتان بشتابيد كه امروز روز جائزه است.سپس امام ابو جعفر عليه السّلام فرمود: الا به آن خدا كه جان من در قبضه قدرت او است، اين جائزه از قبيل دينارها و درمها نيست.
 

یار آقا

کاربر فعال
"کاربر *ویژه*"
و امام صادق عليه السّلام فرمود: به خدا قسم كه ايشان به جوائزى دست يافته‏اند كه مانند جوائز بندگان نيست.
 

یار آقا

کاربر فعال
"کاربر *ویژه*"
و امام ابو جعفر عليه السّلام به جابر فرمود: اى جابر، كسى كه ماه رمضان بر او وارد شود، پس روزش را روزه بدارد، و بخشى از شبش را با تلاوت قرآن و دعاء بپا دارد، و عضو تناسل و زبان خود را حفظ كند، و چشمش را از نامحرم و مناظر زشت، فروپوشد، و آزارش را از مردم باز دارد، بمانند روزى كه از مادر متولّد شده است از گناهان بيرون مى‏آيد.
جابر گفت: گفتم: فدايت شوم، اين چه حديث خوب و دلپذيرى است! امام فرمود: اين چه شرط دشوارى است!.
 

شیخ رجبعلی

کاربر فعال
"کاربر *ویژه*"
sirjan.nahad.ir_uploads_RO2YA_9920_24.jpg


آری رمضان هم رسید. الحق و الانصاف در عالم تشیع، این ماه، شاهکاری بی نظیر است، زیرا همة عادات و روزمرگی ها را حتّی در بی تفاوت ترین افراد به هم می زند. شاید بتوان گفت ماه رمضان، بهانه ای است برای تجلی بخشایشگری خداوند! سیلی خروشان به راه می افتد تا به تشنگان و دورافتادگان از آب معرفت و رحمت، حداقل جرعه ای برسد و خوشا به حال آنان که غرقة این بحرند. خدایا! به حق پاکان درگاهت، آن چه در این ماه، نصیب بهترین بندگانت می نمایی، به ما هم عنایت بفرما!

در عبادات و اعمال خاص این ماه، باید اولا به این نکتة مهم توجه داشت که به فرمودة علمای اخلاق، عبادات، غذای روحند و همچون غذای صبح باید رعایت حالات و نیازمندی ها و کم و کیف آن را کرد. یعنی در مجموع، در برابر عبادات باید با برنامه عمل کرد؛ خصوصا در این ماه که بسیاری اعمال عادی، رنگ عبادی به خود می گیرند و عبادت سنگینی همچون یک ماه روزه به شکل واجب به برنامة عبادی افراد افزوده می شود. به همین خاطر نباید به نحوی رفتار کرد که اواخر ماه، حالت ملالت و خستگی عارض شود و لحظه شماری برای رسیدن عید فطر پیش بیاید و این نکتة بسیار مهمی است. حضرت علی(علیه السلام) در روایتی می فرماید: «عبادت را بر نفس خود تحمیل نکن.» و این یعنی، اول حال روحی خود را مساعدت کن و بعد به عبادت بپرداز...

اما آداب این ماه:

1. شکر نعمت
باید همواره در طول ماه مبارک، لطف خداوند در درک این ماه را به خاطر داشت و با سجدة شکر و یا ذکر «الحمد لله رب العالمین»، شکر این نعمت را به جا آورد. این امر مهم که البته مورد غفلت بسیاری است موجب کسب توفیقات بیشتر خواهد بود و به فرمودة قرآن: «لَإن شَکَرتُم لأزیدَنَّکُم».

2. قرآن
چنان که بارها شنیده ایم، این ماه، بهار قرآن است. یعنی باید در این ماه، شاهد شکوفایی قرآن در جانمان باشیم. گام اول در جهت درک قرآن، توجه به معنای ایات است. بسیار مناسب است در این ماه، یک ختم قرآن با معنی داشته باشیم، یعنی قبل از خواندن هر چند ایه، اول معنای آن را بخوانیم و بعد خود ایه را. اگر این کار بعد از ماه مبارک هم با تأمل و دقت بیشتری انجام شود، به زودی شاهد آثار و نتایج فوق العادة آن در جانمان خواهیم بود، ان شاء الله.

البته می توان قرائت قرآن در ماه مبارک را به دو بخش تقسیم کرد. یک بخش به همان صورت که ذکر شد و بخش دیگر، قرائت معمولی ایات که از مهم ترین اعمال این ماه است و در تصفیة قلب، بسیار مؤثر است. رسول اعظم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «این قلب ها زنگ می زند، همان گونه که آهن زنگ می زند.» سئوال شد: «جلا و صیقل آن به چیست؟» حضرت فرمودند: «تلاوت قرآن و یاد مرگ.»

شاید خوب باشد بدانیم برخی از ائمه :S (31): در طول ماه رمضان، حدود چهل ختم قرآن می نمودند و حتی برخی علما نظیر علامة امینی و امام راحل نیز در طول این ماه، حدود پانزده ختم قرآن داشتند.

3. نماز
در طول این ماه، نمازهای مستحبی فراوانی در ساعات مختلف نقل شده، اما نکتة مورد غفلت، این است که برخی از این نمازها، بر اساس یک نظام مشخص تعیین شده تا در طول ماه به هزار رکعت برسد. این عمل بسیار مهم که معمولا انجام نمی شود، در کتب بسیاری از علما نقل شده و مورد سفارش است. اما کیفیت انجام آن، در دهة اول و دوم، یعنی از شب اول(شبی که فردای آن، روز اول ماه است) تا شب بیستم، هر شب بیست رکعت(ده نماز دو رکعتی)، هشت رکعت بعد از نماز مغرب و دوازده رکعت بعد از نماز عشاء. در دهة آخر ماه هم، هر شب سی رکعت،(هشت رکعت بعد از نماز مغرب و 22 رکعت بعد از نماز عشاء.)

در مجموع هفتصد رکعت، به علاوة سیصد رکعت هم در شب های قدر(هر شب صد رکعت) که جزو اعمال شب های قدر ذکر شده است.

البته در نمازهای مستحبی، خواندن سوره و قنوت لازم نیست و حتی می توان در هنگام راه رفتن و انجام کارهای دیگر، بدون رعایت قبله، آن را به جا آورد. در هر حال، از این عمل مورد سفارش بزرگان نباید غافل شد.

4. دعا
برای اوقات مختلف این ماه، اعم از شب ها و روزها و نیز بعد از نمازها و... ادعیة مختلفی وارد شده که معمولا خوانده می شود، اما در این بین، از دو دعا نباید غفلت کرد. یکی دعای افتتاح که علاوه بر مضامین عالی و بلندش، همانند دعای ندبه، سرشار از ذکر مولایمان حضرت حجت (ارواحنافداه) و شکوه از دوری از آن حضرت است و به نوعی استفاده از فرصت ناب شب های رمضان است برای برآورده شدن دعای فرج آن حضرت. خوب است عاشقان آن حضرت، این حلقة وصل شبانه با آن حضرت را از دست ندهند.

دعای دیگر، دعای ابوحمزه ثمالی است که به تعبیر برخی، دانشگاه معرفت است و شاید در دنیای مناجات، بی نظیرترین سرمایة شیعه باشد و نیز شاید بتوان گفت، اگر تنها عمل انسان در طول ماه رمضان، خواندن حداقل چند صفحه از این دعای شریف در سحرها باشد، بر انجام دیگر اعمال فضیلت دارد، زیرا هدف عبادت، معرفت است و مناجات، اوج قلة معرفت است. البته آنان که لذت دعای ابوحمزه را درک کنند، در طول سال با آن مأنوس خواهند بود. یکی از بزرگان، مطلبی قریب به این مضمون نقل می فرمودند که: «در زمانی که در نجف مشغول تحصیل بودم، شبی در حرم امیرالمؤمنین علیه السلام می گشتم. حدود هشتاد نفر را یافتم که در در قنوت رکعت آخر نماز شب شان، ابوحمزه می خواندند...».

5. اعمال خاص
اشاره به چند نمونة دیگر از آداب و اعمال این ماه، خالی از لطف نیست.

افطاری دادن: فضیلت بسیاری دارد. بهتر است که همانند شیوة رایج در کشورهایی مانند عربستان، هنگام اذان با خرما یا بادام، چای و یا شیر از رهگذران و همسایگان پذیرایی شود که سادگی و بی پیرایگی آن به اخلاص نزدیک تر است.

خواندن سورة قدر قبل از افطار و سحر

در روایت آمده، کسی که در وقت افطار و سحر، سورة قدر بخواند، در مابین این دو وقت، اجر شهید در راه خدا را خواهد داشت.

برای روزهای ماه رمضان هم، آداب، اذکار و تسبیحات بسیاری نقل شده که برترین آنها، روزی صد مرتبه یا بیشتر صلوات بر محمد و آل محمد (صلی الله علیه و آله) است.


6. تفکر و تعقل

‏«عقل» یكی از مواهب الهی و استعداد مخصوصی است كه خداوند متعال به انسان عنایت فرموده تا با بهره گیری از آن بتوانددر مسیر زندگانی خود، راه سعادت و رستگاری را از طریق آن طی نماید. پیامبر اعظم(ص ) می‌فرمایند: «خداوند متعال به بندگانش چیزی بهتر ازعقل نبخشیده است ». همچنین تفكر منطقی عبارت است از بررسی فعال، مداوم و دقیق هر عقیده یا هر شكل فرضی دانش، با توجه به دلایلی كه آن عقیده را تائید می‌كنند و نتایج بیشتری كه این عقیده به آنها گرایش دارد.‏

قرآن كریم انسان را به تفكر و تعقل دعوت نموده و ایمان را بر پایه آن می‌داند و بر همین اساس موضوعاتی كه شایسته تفكرند بیان می‌فرماید. با مطالعه آیات مذكور می‌توان پی برد كه قرآن، تفكر در چه موضوعاتی را توصیه كرده است . این موضوعات را می‌توان از دیدگاه قرآن به دو بخش كلی تقسیم كرد: 1- آیات انفسی (خودشناسی) 2- آیات آفاقی (جهان شناسی، تاریخ شناسی و آگاهی از سنن و نظامات الهی) كه برخی از مصادیق آن به شرح ذیل نقل می‌گردد:‏
‏1- قرآن كریم به اشكال مختلف جایگاه بلند متفكران و دانشمندان را تذكر داده است : (زمر / 9 - مجادله / 11)‏
‏2- انسان را به تفكر در آفرینش و تفكر در خودشان دعوت كرده است : (آل عمران / 191)‏
‏3- در بسیاری از آیات، بدون اینكه صریحاً مردم را به تفكر دعوت كند، استدلال عقلی آورده می‌شود؛ و بدون اینكه اعتبار تعبدی خود را لحاظ كند با منكران احتجاج می‌كند: (هود / 35- انبیاء / 22- مومنون / 91)‏
‏4- در ده‌ها آیه نشانه‌های خود را با هدف به تفكر واداشتن مردم بیان می‌نماید. تعابیری چون : (لعلهم یتفكرون، لعلكم تتفكرون، افلاتتفكرون، لقوم یتفكرون) و یا تعابیری چون: (افلاتعقلون، افلم تكونوا تعقلون، لعلكم تعقلون، ان كنتم تعقلون، لقوم یعقلون، افلایعقلون) كه هر یك از آنها چندین بار تكرار شده است.‏
 

ندا66

کاربر با تجربه
"کاربر *ویژه*"
ترک گناه و انجام واجبات، توبه و استغفار از گناهان گذشته و جبران آن ها، در اولويت قرار دارد و در عين حال افضل اعمال مي باشد.

در روايتي امام علي(ع) از پيامبر سوال مي کند: بهترين عمل در ماه رمضان چيست؟ حضرت مي فرمايد: «أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ»(۱)
با فضيلت ترين اعمال در اين ماه پرهيز از گناه است. در عين حال قرائت قرآن در اين ماه بسيار سفارش شده بطوري که اين ماه را بهار قرآن معرفي کرده اند.

۱. وسائل ‏الشيعه، ج۱۸،ص ۳۱۳.
 
بالا