نامه ی امیرالمومنین(علیه السلام)به مالک اشتر

[قبیله منتظر]

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:


ای مالک!
​

حدود را با شبهه دفع کن (تا جرم صد در صد روشن نباشد کسی را حد مزن).

هر چه را که روشن نیست نادیده بگیر.
​

سعایت گران سخن چین را زود تصدیق مکن که سخن چین خیانتگر است اگر چه در جامه ی نصیحت گوی خیرخواه درآید.

در شورای خود ، بخیلان را راه مده که مانع احسان شوند و مدام به فقر تهدیدت کنند و همچنین افراد بزدل و ترسو را که در هر کار ناتوانت

جلوه دهند (و مانع اقدامت شوند).

با آزمندان حریص مشورت نکن که تو را به جمع مال از راه ستم تشویق کنند.​

​

(تحف العقول-ص 259)

​

 

[قبیله منتظر]

​

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:​

ای مالک!

بخل ، ستم و حرص غریزه های مختلفند که جامع همه ی آنها بدگمانی به خداست که در نهاد اشرار فراهم آمده.

به یقین بدان که بدترین وزرایت آنهایند که سابقه ی وزارت در دستگاه اشرار را دارند ، با آنها در جنایتها شریک بوده اند و کار پرداز آنها
در کار بندگان خدا بوده اند ، مبادا چنینکسانی را محرم و رازدار خود کنی و در امانت خویش شرکت دهی چنانکه در حکومت دیگران شریک بوده اند
و آنان را به نابودی و پرتگاه های بد کشانده اند ، فریب ظاهر سازی و ریا کاری آنها را مخور که یاور گنه کارانند و برادر ستمکاران و مرکز هرگونه
طمع و دغل کاری ، تو میتوانی بهترین جایگزین را برای آنها بیابی ، کسانی که همان ادب و همان نفوذ را دارند ، کار آزموده اند ، با تجارب قبلی ،
زشتی ها و ناروایی ها را شناخته اند ، اینان کم خرجتر و پر سود ترند ، با تو (از آنان) مهربان تر و با دشمنان تو نا آشنا ترند ، همدست ستمگران
و گنهکاران نبوده اند ، سابقه ی اجحاف و تجاوز به مسلمانان و هم پیمانان آنها در دولت دیگران را ندارند ، اینها را در خلوت ، خاص خود گردان
و باز در میان این گروه کسانی را مقدم بدار که بی پروا تر ، به نص حق سخن گویند ،
در انصاف در حق ضعیفان احتیاط کارتر باشند و در آن کارها که از تو سر زند و خدا برای دوستانش نپسندد کمتر با تو همکاری کنند هر چند آن عمل
بسیار مورد علاقه ی تو باشد ، اینان تو را از حق آگاه کنند و به آنچه نفعش به تو عاید شود بینایت سازند.


(تحف العقول-ص 261)

​

 

[قبیله منتظر]

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:

ای مالک!


خود را به پارسایان ، راستگویان و آن ها که عقل و شرف خانوادگی دارند بچسبان ، آنان را عادت بده که مدیحه سرایی نکنند و به کاری که نکرده ای


بیجا تو را نستانند که تعریف زیاد ، عجب و خود پسندی آورد و والی را به غرور نزدیک کند و امضای آن موجب قهر خداوند است.


مبادا که نیک رفتار و بد کردار در نظرت یکسان باشند ، این روش باعث دلسردی نیکوکاران و تشویق و جرئت بد کاران است ،


با هر کدام چنان کن که مستحق و شایسته است ، این ادبی است که خدا تو و همکارانت را به آن سود بخشد.



(تحف العقول-ص 261)

 

[قبیله منتظر]

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:

ای مالک!

پس بدان که هیچ چیزمانند احسان به رعیت ، تخفیف مخارج و تحمیل نکردن خواسته های بی مورد بر آن ها ، باعث


حسن ظن والی به رعیت نیست ، باید در این زمینه روشی پیش بگیری که تو را به رعایا خوشبین کند تا این خوشبینی


رنج های دراز مدت را از تو دور کند و سزاوارترین افراد به حسن ظن کسانی هستند که مورد لطف و عنایت تو بوده اند


و سزاوارترین اشخاص به بد گمانی آنهایند که از تو بد رفتاری و ستم دیده اند ، این موقعیت را در سود و زیان خود بشناس


تا بر بصیرتت در خوش رفتاری با مردم بیفزاید که در روز رستاخیز پاداش خداوند را هم سبب گردد.



(تحف العقول- ص 263)

 

[قبیله منتظر]

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:

ای مالک!


آداب و رسوم شایسته ای را که بزرگان نخستین به کار بسته اند و مایه ی همبستگی و اصلاح حال رعیت بوده درهم نشکن ، رسمی

تازه که به آن سنن و آداب زیان رساند مگذار که سنت گذاران پیشین اجر برند و تو وزر.


بسیار با دانشمندان به گفتگو بپرداز ، با حکیمان همنشینی کن و در اصلاح مردم آن سامان و برپاداشتن عاداتی که در گذشته موجب استقامت

حال خلق بوده ، از آراء و افکار آنان مدد بگیر ، این رویه سبب پابرجایی حق و نابودی باطل و راهنما و نمونه ای کافی است زیرا

عادت ها و سنت های نیک همان راه اطاعت خداوند است.



(تحف العقول - ص 263)

​

 

[قبیله منتظر]

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:

ای مالک!

متوجه باش که رعایا ، اصناف و طبقات مختلفی هستند که امور هیچ یک جز با کمک طبقات دیگر نگذرد و هیچکدام از دیگری بی نیاز نیست:

گروهی سربازند و قشون خدا.

عده ای نویسنده و منشی عمومی یا خصوصی.

جمعی قاضی دادگر.

بعضی کارگزار منصف و شفیق.

برخی مانند اهل ذمه ، مسلمانان جزیه پرداز و خراجگزار.

دسته ای بازرگان و صنعتگر.

و بالاخره پاره ای هم طبقه ی پایین اجتماع و محتاج و تهیدستند.

هر یک از این طبقات ، سهمی دارند که خدا همه را تعیین کرده و حدود معین و مقررات مفروزی دارند که در کتاب خدا یا سنت پیغمبر یا عهد و پیمانی که
نزد ما محفوظ است بیان گردیده.


(تحف العقول - ص 263)

 

[قبیله منتظر]

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:

ای مالک!

سپاه ، به اذن خدا

دژ رعیت زیور حکمران عزت دین

و مایه ی امن و آرامش است و رعیت جز در پناه آن نپاید.

چنانکه قشون نیز بدون مالیات و خراجی که خداوند برایش تعیین کرده تا

ساز و برگ جهاد با دشمن را فراهم سازد

و

مایه ی دلگرمی و اعتمادش باشد

و


معیشت خود را تأمین کند ، قوامی ندارد.


این دو گروه جز با پشتیبانی قضات و کار پردازان و دبیران ، ادامه ی حیات نتوانند که استحکام

امور و نشر عدالت و انصاف و جمع آوری عایدات و جلب اعتماد مردم در کارهای خصوصی و عمومی

به دست این گروه ها انجام گیرد و قوام زندگی این ها همه به بازرگانان و کسبه و ارباب صنایع است

که وسایل زندگی را تأمین و بازارها را سرپا می کنند و رنج صنایعی را که از عهده ی دیگران خارج است ، تحمل می نمایند.



(تحف العقول - ص 265)

​

 

[قبیله منتظر]

​

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:​

ای مالک!


طبقه ی پایین اجتماع که بینوا و مسکین اند ، باید مورد عنایت و حمایت حکومت باشند ، صندوق الهی گنجایش همه را دارد

و هر کدام به قدر حاجت و نیازشان حق دارند و باید والی همه را تأمین کند.
​

البته این کار جزبا همت والی و استعانت از خدا و تصمیم قاطع بر ملازمت حق و استقامت در کوچک و بزرگ کارها صورت نگیرد.​

​

کسی را به فرماندهی سپاه اسلام برگزین که از همه برای خدا و پیغمبر دلسوزتر باشد ، پاکدامن ترین سپاهیان و خرمندترین افراد​

قشون و در علم و سیاست سرآمد اقران باشد ، افسری که دیر خشم گیرد و زود عذر بپذیرد ، با ضعیفان مهربان و با گردنکشان توانا ،

سختگیر و سرکش باشد ،

نه درشتی و شدت او را برانگیزد نه از ضعف و ناتوانی از پای درآید.

​

(تحف العقول - ص 265)​

​

 

[قبیله منتظر]

​

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:​

ای مالک!


افسری را برای فرماندهی سپاه اسلام انتخاب کن که اصالت و نجابت خانوادگی ، صلاحین نژادی و حسن سابقه را در هم آمیخته باشد.

افسری دلاور و شجاع ، دست و دل باز و بخشنده که اینان ریشه و مجموعه ی کرم و شاخه ی احسانند ، مردم را به خدا خوشبین و به قضا و قدر مؤمن می سازند.

​

(تحف العقول - ص 265)​

​

 

[قبیله منتظر]

آقا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:

ای مالک!


وقتی چنین افسرانی را یافتی ، باید همچون پدری مهربان به کارهایشان رسیدگی کنی ، هرگز بودجه ای را که در تقویت آنان صرف می کنی سنگین و زیاد مشمار و هر مهر و محبتی

نثارشان کردی اگرچه اندک باشد سبک مگیر ، این سیرت پدرانه آن ها را درباره ی تو خیرخواه و خوشبین سازد.

به اتکای عنایت های بزرگ از تفقد نیازمندی های کوچک آنان غافل مشو که هر موقعیتی شرایط جداگانه و خاص خود را دارد ، آن یک ضرورت های اولیه زندگی را تأمین کند

و این یک رفاه و آسایش آن ها را فراهم سازد.



(تحف العقول - ص 267)

​