فمنیسم، توطئه غرب علیه زنان (3)

[Ali]

:god4:
​

در دو بخش پیشین این مقاله، به تبیین و توضیح مباحثى چون: تعریف فمنیسم، تاریخچه فمنیسم، انواع گرایشات فمنیستى، رهیافتهاى سه گانه در طرفدارى از حقوق زنان، گرایشهاى فمنیستى در ایران و خاستگاه فمنیسم اسلامى پرداختیم. اینك ادامه بحث را پى مى‏گیریم.


شاخصه‏ هاى اصلى فمنیست به اصطلاح اسلامى
‏
شاخصه‏ هاى اصلى این تفكر را مى‏توان در محورهاى زیر جستجو كرد:


1. جدا انگارى دین از امور اجتماعى‏


فمنیستهاى به اصطلاح اسلامى به صراحت مى‏گویند: اعتقاد به دین ضرورتاً به معناى حاكمیت دین در شئون اجتماعى بشر نیست. دین رابطه خالق و مخلوق را ترسیم مى‏كند و نباید حوزه دخالت دین را به مسائل اجتماعى و تنظیم قوانین تسرى داد. حكومت نباید تحت نظر هیچ دین و مذهبى باشد؛ حتى باید شهروندان را از دخالت دادن گرایشهاى مذهبى در حوزه مسائل سیاسى پرهیز داد. (1)
اینان مى‏گویند: مصالح و مفاسد در احكام اجتماعى امرى قابل شناسایى است.
بر اساس این باور و بر طبق آن، به جعل احكام و قوانین مى‏پردازد و مى‏گویند: احكامى كه در شرائط زمانى و مكانى جزیرة العرب وضع شده و مصالح خاص خود را داشته، در دنیاى كنونى قابل اجرا نیست. و احكام مسلم اسلامى مانند: تفاوت زن و مرد در ارث، دیه، پرداخت مهریه به زن، لزوم نفقه، مدیریت مرد در خانه و... را مورد خدشه و تردید قرار مى‏دهند.

 

[Ali]

2. انكار احكام ثابت‏


از نگاه آنان دفاع از حقوق زن از هیچ الگوى ثابتى تأثیر نمى‏پذیرد. آنان اعلام مواضع یكپارچه ابدى و ازلى بر مبناى خصوصیات همگانى و جهان شمولى، بدون تأثیر پذیرى از شرائط اجتماعى و تاریخى را برنمى‏تابند و در نتیجه، وجود احكام ثابت را انكار مى‏كنند.

از دید آنان اعتقاد به ناپایدار بودن گوهر دین و اعتقاد به جدایى دین از شئونات اجتماعى در رسیدن به آرمانهاى فمنیسم اسلامى لازم و ملزوم یكدیگرند. (2)


برخى از طرفداران این دیدگاه با ناكار آمدى روش اجتهاد فقهى، اجتهاد مدرن و سازگار با پیشرفتهاى جهان غرب را به عنوان جایگزینى اجتناب ناپذیر، براى دفاع از حقوق زنان معرفى مى‏كنند. (3)

 

[Ali]

3. نگاه منفى به نقش زنان در خانواده‏


آنان با سنتى پنداشتن خانواده مذهبى، انتقادات خود را متوجه خانواده ساخته و خواهان بر قرارى برابرى نقش و مشاركت مرد در فعالیتهاى خانگى و نفى مدیریت مرد در خانواده هستند، البته از فمنیستهاى غربى انتقاد مى‏كنند كه مصالح جامعه و خانواده را در پاى اعتقاد به فرد گرایى افراطى قربانى مى‏كنند. (4)


از سخنان و نوشته‏هاى صاحب نظران و مروجان این نظریه بر مى‏آید كه در صددند تا به تفسیر مجدد آموزه‏ها و احكام دینى پرداخته و به تغییرات وسیعى در احكام دین تن در دهند.

 

[Ali]

به تفسیر ایشان در مفهوم عدالت، تساوى، آزادى، خانواده، برابرى حقوق زن و مرد، و چگونگى مشاركت اجتماعى زنان توجه فرمایید:


1. عدالت‏


عدالت مورد نظر آنان عدالت عرفى است، نه عقلى. در اعتقادات شیعه عدالت یك اصل محورى است كه بر تمام دایره تكوین و تشریع حاكم است. مفهوم عدالت در دیدگاه اسلامى عقلى است و در بستر زمان و مكان تغییر نمى‏كند؛ زیرا از مستقلات عقلى است؛ یعنى عقل بدون كمك گرفتن از شرع به حسن آن حكم مى‏ كند.

در مقابل، به مفهومى از عدالت بر مى‏خوریم كه عدالت عرفى نام دارد؛ یعنى تعبیرى از عدالت كه جامعه علمى هر زمان بر آن صحه بگذارد، اگر چه در زمانهاى دیگر مورد تأیید نبوده باشد. (5)


در این حال، عدالت عرفى مفهومى تغییرپذیر است. با این تعبیر از عدالت مى‏توان بسیارى از احكام زنان را كه در ذهنیت كنونى جامعه ما عادلانه تلقى نمى‏شود، ملغا اعلام كرد.


اما آیا چنین برداشتى از عدالت به معناى آن نیست كه آموزه‏هاى دینى را تابع دیدگاههاى فلسفى غرب و تفسیرى مطابق با اومانیسم، سكولاریسم، فردگرایى و نسبیت‏گرایى بدانیم؟ و ثانیاً دلیل اعتبار عدالت عرفى چیست؟ و چگونه مى‏توان آن را به دین نسبت داد؟

 

[Ali]

2. تساوى‏


آنان این مفهوم را دقیقاً به معناى «تشابه» مى‏گیرند و به سوى از بین بردن مرزهاى جنسى گام بر مى‏دارند. برخى از فمنیستهاى مسلمان تصریح كرده‏ اند كه تفاوتهاى تكوینى میان زن و مرد نباید به تفاوتهاى تشریعى و حقوقى میان آنان منجر شود. (6)

نگاه تشابه‏گرا به احكام حقوقى زن و مرد در ارث برى، دیه، قصاص، سرپرستى خانواده و مسائلى از این دست، نتیجه این نگرش است.
البته این تفسیر از تساوى، بر خلاف آموزه ‏هاى روشن دینى است. آنچه در دین مورد تأكید است، اقامه قسط و عدل است.

زن همچون مرد، انسانى است كه از استعداد لازم براى برخوردارى از كمالات انسانى بهره‏مند است؛ اما خداوند بر اساس حكمت سرشار خود براى ساماندهى به امور اجتماعى، تفاوت را در بین زن و مرد قرار داده و انتظارات متفاوتى از این دو جنس دارد و تمام این تفاوتها عادلانه و همسو با تعالى هر دو جنس است.

 

[Ali]

3. آزادى‏


مفهوم آزادى كه بیشتر فمنیستهاى به اصطلاح اسلامى تندرو بر آن پاى مى‏ فشارند، بیشتر از هر چیز ناظر بر مسئله حجاب است.»نیره توحیدى» حجاب را حربه‏اى در خدمت سیاستهاى جنسى و از قید و بندهاى محدودكننده مى‏ داند و در عین حال، سیاست رضا خانى براى كشف حجاب را به دلیل آنكه زور مدارانه و سركوب‏گرانه است، بر نمى ‏تابد. (7)


این تفسیر هم پایگاه دینى ندارد. كشف حجاب چنان كه تجربه تاریخ ملت ایران نیز مؤید آن است، زمینه نگاه ابزارى به زن است و زنان را از تأثیرگذارى مفید اجتماعى باز مى‏دارد.

 

[Ali]

4. خانواده‏


فمنیستهاى به اصطلاح اسلامى بر خلاف فمنیستهاى غربى - كه نهاد خانواده و مادرى را ساخته نظام مردسالارى و براى تحكیم اقتدار خویش مى‏ دانند - بر حفظ كیان خانواده اصرار و به نقش زن در خانه به عنوان همسر و مادر توجه دارند. و گاه از دیدگاههاى لیبرالیستى به دلیل آنكه مصالح جامعه و خانواده را در پاى اعتقاد به فرد گرایى افراطى قربانى مى‏ كنند، انتقاد مى ‏نمایند. به همین دلیل، مخالفت خود را با همجنس‏گرایى كه به نظر آنان گرایش افراطى به حساب مى‏ آید، اعلام كرده ‏اند.


از دید آنان نهاد خانواده و مادرى در ذات خود مشكل‏زا نیست. با این حال، از خانواده سنتى كه مبتنى بر سلسله مراتب و سرپرستى مرد و حاصل ارزشهاى جامعه سنتى است، انتقاد مى‏كنند و خواهان خانواده‏اى بر اساس برابرى نقشها و نفى سرپرستى مردان هستند؛
هر چند این دفاع از خانواده در مرحله نظر است و آن گاه كه به مرحله عمل مى‏ رسند، راهبردهایى پیشنهاد مى‏كنند كه بعضاً در جهت تزلزل خانواده است؛ لذا بهتر است كه تعریف خود از خانواده را روشن‏تر بیان كنند تا امكان داورى بهتر فراهم آید.


استقلال اقتصادى و اشتغال از مهم‏ترین شعارهاى فمنیستهاى اسلامى است كه بر آن هم پاى مى‏فشارند. به زعم آنان این راهبرد خود باورى زنان را افزایش مى‏دهد، نگرانى آنان را از آینده تقلیل مى‏دهد و آنان را براى مقابله با تعدیات احتمالى همسر آماده مى‏سازد. اما آیا به راستى تأكید بر اشتغال زنان به طور اساسى به تقویت نظام خانواده كمك كرده است؟


براى پاسخ به این سؤال، به جهت اهمیت فوق العاده در نظام اجتماعى و همچنین در آموزه‏هاى دینى، بهتر است تأثیر مدرنیزاسیون بر خانواده را به تفصیل بررسى كنیم. باشد كه مروّجان ایده كمرنگ كردن بنیاد خانواده بازنگرى جدّى‏ترى در ایده و افكار خویش داشته باشند.

 

[Ali]

تأثیر مدرنیزاسیون بر خانواده‏


آثار دگرگونى در زیست بشر، ابتدا در خانواده بروز مى ‏كند؛ زیرا آغاز زندگى از درون خانواده شكل مى‏ گیرد و سپس توسعه و تنوع مى ‏یابد. در حالت متعادل، خانواده داراى هویت و اصالت است، اما با تغییر شرائط، خانواده از معنا دارى مى‏افتد و با بحران پوچى درگیر مى‏شود. نقطه عطف بحران خانواده در دنیاى امروز از دست دادن ارزشهاى ذاتى خانواده است.

خانواده در جوامع غیر صنعتى، مسئولیتهاى چند گانه‏اى داشته است؛ مراقبت، نگه‏دارى و تربیت فرزندان، تغذیه و نگه‏دارى از سالمندان از جمله مسئولیتهاى خانواده و به ویژه زنان بوده، اما با صنعتى شدن و نهادینه شدن اصل تقسیم كار، بسیارى از این وظائف به نهادهاى صنعتى، خدماتى، بهداشتى و آموزشى كه مستقل از خانواده بودند، محول شده است.


اعضاء خانواده غذاى آماده را از فروشگاههاى بزرگ در بسته بندیهاى معین مى‏خرند و در مدت زمان كوتاهى با وسائل برقى آماده خوردن مى‏كنند. گفتگوى پس از شام به سرگرمى در بازیها، گوش دادن به موزیك و دیدن برنامه‏هاى ارائه شده از رادیو و تلویزیون و بازیهاى ویدیویى و فیلمهاى تلویزیونى یا سینمایى، چتهاى اینترنتى، استفاده از تالارها و بلارها و... تبدیل شده و پیران خانواده نیز با سپرى كردن بقیه عمر خویش در خانه‏هاى سالمندان از دیگر اعضاء خانواده جدا مى‏شوند و كمتر امكانى براى حمایت جمعى مى ‏یابند.

در این صورت، حمایت روانى، روحى و انسانى دیگر اعضاء خانواده براى هر یك از اعضاء نیازمند وجود ندارد و اعضاء نیازمند خانواده، به مؤسسات روانكاوى و روان درمانى سپرده شده‏ اند و آنها با دریافت پول موظف‏اند به رفع مشكلات روانى و اخلاقى افراد مبتلا به آسیبهاى روانى و اجتماعى بپردازند. (8)

 

[Ali]

با بحرانى شدن موقعیت خانواده در جهان نوسازى شده صنعتى، بیشترین زیان آن متوجه زنان است؛ زیرا حتى در خانواده‏ هایى كه زن منزلتى نداشت، عملاً به عنوان مادر نقش محورى داشت، اما با ویران شدن جایگاه خانواده در دنیاى مدرن طبیعتاً چنین نقشى از زنان گرفته شده است.
به راستى باید دید بر اثر دگرگونیهاى نو چه نقشى به زنان اعطا شده كه مى ‏تواند هم سنگ با نقش مادرى باشد!


در واقع نگاه سرمایه‏دارى جدید به زنان، از جنبه زنانگى آنها نیست، بلكه از جنبه پیشرفت و تداوم چرخه صنعت است و در این میان هر كدام، زن یا مرد، به نحو مطلوب‏تر و مطبوع‏تر ایفاء نقش كنند، محبوب‏ترند. بعضى از گرایشهاى فمنیستى، نتیجه اعتراضى است كه زنان جوامع غربى به نگرش سوداگرانه صاحبان سرمایه به زنان دارند بنابراین، نباید تصور كرد كه موقعیت اجتماعى زنان در جامعه صنعتى بهتر از دیروز است.

یكى از صاحب نظران غربى مى‏گوید: «من منكر نیستم كه زنان قبلاً مورد رفتار ناشایست و حتى در معرض شكنجه قرار مى‏گرفتند، ولى به عقیده من وضع آنها هیچ گاه به اندازه امروز كه فرمانرواى خانه و نیز رقیب ادارى مردان‏اند، رقت‏بار نبوده است.» (9)

 

[Ali]

اصولاً در نظام سرمایه ‏دارى جدید، زنان به دو دلیل باید در بیرون از خانواده اشتغال یابند: نخست حفظ ماهیت مصرف كنندگى خانواده هسته‏اى است و دیگر اینكه اشتغال زنان ارزان‏تر و بى‏دردسرتر است؛ چه اینكه بسیارى از آنان براى باقى ماندن در كار، حاضر به قبول دستمزدهاى پایین‏تر مى‏شوند.


صنعتى شدن در اوائل باعث تعارضهاى شدید میان كارگران، به خصوص كارگران مرد و زن شد. زنان براى باقى ماندن در سر كار حاضر به قبول دستمزدهاى پایین‏تر بودند؛ زن بافنده ماهر روزى یك فرانك و مرد ماهر چهار فرانك مى‏گرفت. در سال 1870 م. متوسط دستمزد زن در پاریس 14/2 فرانك و متوسط دستمزد مردان 75/4 فرانك بود. (10)


نگاهى به جوامع غربى نشان مى‏دهد كه در حال حاضر، جوامع انسانى به موازات صنعتى‏تر شدن، با ابعاد وسیع و پیچیده‏ترى از خشونت درگیرند. اگر تا دو سه دهه قبل در آمریكا خشونت را چندان جدى نمى‏گرفتند، امروز بدان توجه جدى پیدا كرده ‏اند.»

در سال 1976 م. تنها 10% آمریكائیان این پدیده را جدى مى‏دانستند و در سال 1983، 90% آنها خشونت را مهم تلقى كرده‏اند.» (11)