مهم سكولاریزم و اسلام (1)

  • نویسنده موضوع Ali
  • تاریخ شروع

Ali

مدیریت کل
پرسنل مدیریت
"مدیر کل"
2/ج - آمرزش نامه
یكی دیگر از كارهای كلیسا، قرار داد فروش «آمرزش نامه» یعنی فروش و حراج بهشت از سوی كشیشان بود. انسانهایی كه خود را در برابر خداوند گناهكار میدانستند با تقدیم مبلغی به كشیش كلیسا، خود را از آلودگی گناه تطهیر میكردند. كشیشان مردم را به خرید قباله های تطهیر تشویق میكردند، چرا كه درصدی از فروش آن را خود تصاحب میكردند. پاپ لویی دهم برای تهیه هزینه هنگفت ساختمان كلیسای مجلل خود، مجبور به فروش آمرزش نامه معروف مارس (1517) به طور گسترده در سطح جهان شد.


كلیسا، فروش بخشایش را به عنوان بخشی از الهیات مسیحی توصیف كرده و در توجیه شرعی بودن آن به سخن حضرت مسیح خطاب به پطرس تمسك میكرد كه: «كلیدهای پادشاهی آسمان را به تو میدهم، آنچه را كه تو در زمین منع كنی در آسمان ممنوع خواهد شد و هر چه را كه بر زمین جایز بدانی در آسمان جایز دانسته خواهد شد» (23)


این سنت كلیسا مورد مخالفت اصلاح گران و اندیشوران قرار گرفت و به تعبیر ویل دورانت، جرقههای اصلاح دینی را كه خود بستر سكولاریزاسیون است برافروخت. «نارضایتی و شكایتی كه سرانجام چون جرقه ای، آتش انقلاب اصلاح دینی را برافروخت، فروش آمرزش نامه بود. (24) »
آمرزش نامه و ترویج آن، آثار سوء فراوانی را در جامعه اروپا به جا گذاشت و باعث فساد و انحراف كشیشان و مردم بود.
«تامس گسكوین» رئیس دانشگاه آكسفورد، در سال 1450، آثار سوء تكان دهنده آن را چنین تشریح میكند:

«امروزه گناهكاران میگویند: من پروایی ندارم كه در برابر خداوند چه قدر گناه و كار زشت میكنم، زیرا با اعتراف و طلب آمرزش در نزد كشیش و خرید آمرزش نامه پاپ، كلا از تمامی معاصی و كفاره ها برائت حاصل میكنم. من آمرزش نامه پاپ را به چهار یا شش پنس خریده ام... آمرزش نامه فروشان در سراسر كشور پراكنده اند و آمرزش نامه ها را به دو پنس، گاهی به دو جرعه شراب یا آب جو، حتی به جای مزد فاحشه ای میفروشند (25) .»


: tasavir 2:

3/ج - نقد ناپذیری و عصمت پاپ

یكی دیگر از لغزش های كلیسا نظریه عصمت و مصونیت خود از هرگونه خطا و لغزش است. كلیسا و در راس آن پاپ خود را جزء مقدسات آیین مسیحیت و جانشین حقیقی خداوند و عیسی مسیح وصف میكند، به گونه ای كه آراء آنها مانند كتاب مقدس، نقد ناپذیر، واجب الاطاعة و مقدس است.


قدیس «اگوستینوتر» در رساله خود مینویسد! «قدرت پاپ از جانب خداوند است، زیرا خلیفه و قائم مقام او بر زمین است و اطاعت پاپ حتی اگر مستغرق در گناه باشد واجب است... مقام پاپ برتر از مقام فرشتگان و در خور همان ستایش و تقدیس است كه به مریم عذرا و دیگر قدیسان گذارده میشود» (26)


با بررسی اجمالی و نگاهی كوتاه به عوامل درونی پیدایش تفكر سكولاریسم، ثابت میشود كه خود متون دینی و مبانی كلامی و اعتقادی مسیحیت بستر مناسبی برای پیدایش این اندیشه بوده است. و این خود تزلزل و ضعف مبانی دینی مسیحیت را به اثبات میرساند.



: tasavir 34:
 

Ali

مدیریت کل
پرسنل مدیریت
"مدیر کل"
2- عوامل بیرونی


مراد از عوامل بیرونی، شرایط فرهنگی و سیاسی خاصی است كه در باروری نهال سكولاریسم مؤثر افتاده است. در این مورد به چهار واقعه مهم می توان اشاره كرد:


الف - اختلاف میان دولت و كلیسا


مشاجره میان پاپ و سلطنت فرانسه، در سالهای 1269 تا 1303 موجب شد فرضیه امپریالیسم پاپ كه در قانون شرع گنجانده شده بود، به حد كمال رسد، ولی در عین حال به واسطه الحاق ملل فرانسه به یكدیگر و تشكیل سلطنت فرانسه و تقویت حس ملیت در آن كشور، به این فرضیه ضربه محكمی وارد شد كه پس از آن تاریخ، دیگر نتوانست قوت گیرد. مساله مخالفت با امپریالیسم پاپ در پایان همین واقعه به تدریج شكل گرفت و سمت حركت آن كم كم مشخص شد و این فكر پیدا شد كه باید قدرت روحانی را محصور و محدود كرد.


همچنین در مشاجره میان «ژان بیست و دوم» و «لوی باویر» مخالفت با استقلال پاپ شكل گرفت. در این كشمكش، اولا «گیوم دوكام» كه سخنگوی فرانسیسكان های روحانی ارتدوكس (نماینده منحرفین به اصطلاح آنان) بود، باب مخالفت بر ضد استقلال پاپ را آغاز كرد و كلیه عناصر مخالف پاپ و سنت مسیحیت را با خود همراه كرد و هدایت آن ها را عهده دار شد. ثانیا «مارسیل دوپادو» فرضیه بی نیازی جامعه مدنی را بسط داد و به صورت یك نوع سكولاریسم (دنیاداری) مقرون به تقوا و نزدیك به مسلك آراستیانیسم بیرون آورد.


مسلك اخیر عبارت بود از پیروی از عقیده توماست آراس (قرن 16) مبنی بر این كه دولت باید در امور كلیسا و مذهب سمت ریاست و رهبری داشته باشد و كلیسا و مذهب باید تابع دولت باشد.
در خلال این مشاجره، فرضیه محدودیت قدرت روحانی و منحصر كردن وظایف آن به امور دنیای دیگر تكامل یافت، در حالی كه كلیسا همچنان به عنوان مؤسسه اجتماعی باقی ماند (27) .


: tasavir 119:
 

Ali

مدیریت کل
پرسنل مدیریت
"مدیر کل"
ب - نهضت اصلاح دینی


نهضت اصلاح دینی (رفورمیسم) از دیگر عوامل مؤثر در شكل گیری سكولاریسم در غرب است؛ یعنی جریانی كه طی آن به تدریج از نفوذ مذهب در شؤون زندگی كاسته شد.
مارتین لوتر (1483- 1546م) از پیشگامان این حركت بود. وی با هدف اصلاح دین و برقراری انضباط در كلیسا، دیدگاه های جدیدی درباره مسیحیت ارائه كرد. جدایی دین از سیاست، از جمله اصول مورد نظر وی بود.

«لوتر» اظهار داشت پادشاهان قدرت خود را مستقیما از خدا میگیرند و وظیفه كلیسا فقط پرداختن به امور معنوی و روحی است.

نهضت اصلاح دینی، باعث درهم شكستن حاكمیت كلیسا و ظهور فلسفه سیاسی جدیدی گشت. از پیامدهای این حركت، درگیری فرقه های مذهبی بود كه موجب سستی و زوال قداست دین و زمینه ساز سكولاریسم شد. (28)




: tasavir 23:

ج - فساد مالی و اخلاقی كشیشان كلیسا

فساد مالی و اخلاقی روحانیان كلیسا نقش به سزایی در حذف كلیسا از صحنه های سیاسی و اجتماعی داشت. كشیشها از راههای مختلف، مثل فروش آمرزش نامه، همكاری و حمایت از حكومت ها و تصرف در اموال و دارایی های كلیسا، به انبوه سازی ثروت شخصی پرداختند و از طرف دیگر غرق در فساد و منكرات بودند، به حدی كه در خود كلیسا زنان و مردان می رقصیدند و آواز میخواندند و مرتكب فساد میشدند! مردم با مشاهده این وضعیت، دل از كلیسا و كشیشان كندند.


ویل دورانت دانشمند و مورخ بزرگ غربی در كتاب تاریخ تمدن، مطالب فراوانی را در زمینه فساد مالی و اخلاقی كشیشان آورده است. در ذیل به نمونه هایی از آنها اشاره میكنیم:
قدیس برناردنیو میگوید: «بسیاری از مردم چون پستی و فرومایگی زندگی راهبان و زاهدان و راهبه ها و كشیش های دنیا دوست را میبینند، یكه میخورند و چه بسا ایمانشان را از دست میدهند. (29) »


و دیت نورنبرگ در لایح های كه علیه تمركز ثروت در كلیسا در سال 1522 طرح كرد، چنین مدعی شد:

«كلیسا نیمی از ثروت و دارایی آلمان و یك پنجم یا سه چهارم دارایی كل فرانسه را در تصاحب دارد، هم چنین یك سوم زمین های ایتالیا متعلق به كلیساست. (30) »

ویل دورانت درباره فساد اخلاقی كشیشان مینویسد: «نفرت و تحقیر مردم نسبت به روحانیان فاسد در این ارتداد و از دین برگشتگی بزرگ، عامل كوچكی نبود. (31) »

جان یرومیار راهب میگوید: «همه (كشیشان) در شكم بارگی و باده خواری اگر نگوئیم در ناپاكی غرق شده اند. از این رو، اكنون مجامع راهبان را فاحشه خانه مردمان هرزه و محل بازی گران می نامند. (32) »

پتراك میگوید: «زنبارگی، زنا با محارم، تجاوز و شهوت پرستی، تنها سرگرمی كشیش ها شده است. (33) »

البته بررسی علل فساد مالی و اخلاقی كلیسا مجال دیگری میطلبد.


: tasavir 55:
 

Ali

مدیریت کل
پرسنل مدیریت
"مدیر کل"
د - خشونتهای كلیسا


به جای اینكه راهنمایان دین عطوفت و مهربانی را به ارمغان بیاورند و مردم را با بیان ملایم و در نهایت احترام و تواضع به سوی خدا دعوت كنند، روحانیان كلیسا آنچنان خشونت و برخوردهای تند با دانشمندان داشتند كه محققان جرات نمیكردند برخلاف آنچه كلیسا آن را علم می داند بیندیشند، یعنی مجبور بودند آن چنان بیندیشند كه كلیسا می اندیشد
. این فشار شدید براندیشه ها، از قرن 12 تا 19 میلادی در كشورهای فرانسه، انگلیس، آلمان، هلند، پرتغال، لهستان و اسپانیا معمول بود و بالطبع عكس العمل بسیار بدی را نسبت به دین و مذهب به طور كلی ایجاد كرد. (34)

در این راستا كلیسا برای عملی ساختن خاسته های خود، دادگاهی را به نام «انگیزیسیون» یا «تفتیش عقاید» به وجود آورد؛ تشكیل این دادگاه برای سركوب مخالفان و مجازات سنگین آنها به بهانه های مختلفی چون بدعت در دین و... بود.


: tasavir 12:


در این باره مطالب فراوانی از جانب مورخان و دانشمندان غربی بیان شده است كه به جهت اختصار تنها به یك نمونه اشاره میكنیم:

ویل دورانت مینویسد: «محكمه تفتیش عقائد، قوانین و آیین دادرسی خاص خود داشت. پیش از آنكه دیوان محاكمات آن در شهری تشكیل شود، از فراز منابر كلیساها، فرمان ایمان را به گوش میرسانید و از مردم میخواست كه هر كدام از ملحد و بی دین و بدعتگذاری سراغ دارند، به سمع اعضای محكمه تفتیش برسانند. آن ها را به خبر چینی، به متهم ساختن همسایگان، دوستان و خویشاوندان تحریض و تشویق میكردند... به خبرچینان قول راز پوشی كامل و حمایت داده میشد و آن كس كه ملحدی را میشناخت و رسوا نمی ساخت یا در خانه خویش پنهان میداشت، به لعنت تكفیر و نفرین گرفتار میگشت... طرق شكنجه در جاها و زمان های مختلف، متفاوت بود. گاه میشد كه دست متهم را به پشتش میبستند و سپس با آنها میآویختندش. ممكن بود كه او را ببندند چنان كه نتواند حركت كند و آنگاه چندان در گلویش بچكانند كه به خفگی افتد. ممكن بود كه طنابی چند بر اطراف بازوان و ساق هایش ببندند و چندان محكم كنند كه در گوش تهای تنش فرو رود و به استخوان برسد». (35)


: tasavir 44:


در سال 1401 م هنری چهارم در انگلیس به درخواست كلیسا فرمان معروف «سوزاندن بدعت گذاران» را صادر كرد. ویل دورانت آمار قربانیان و محكومان را چنین گزارش میكند:


«از سال 1480 تا 1488، 8800 تن سوخته و 96494 تن محكوم به كیفرهای مختلف شدند و از سال 1480 تا 1808، 31912 تن سوخته و 291450 تن محكوم شدند. (36) »
در قسمت بعدی از این نوشته، انگیزه های ترویج سكولاریزم در غرب، ریشه های سكولاریزم در اسلام و ایران و اهداف و انگیزه های ترویج این اندیشه در ایران، و نیز بطلان سكولاریزم از دیدگاه اسلام، مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.



: tasavir 33:
 

Ali

مدیریت کل
پرسنل مدیریت
"مدیر کل"
1) ر، ك: ویراسته میرچاالد، فرهنگ و دین، هیئت مترجمان، (تهران، انتشارات طرح نو، چاپ اول، 1374 ه ش، ص 610، قسمت واژه نامه؛ علامه محمد تقی جعفری، فلسفه دین، تدوین عبدالله نصیری؛ قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم، 1378 ه ش، ص 133. به نقل از فرهنگ كامل انگلیسی فارسی آریان پور كاشانی، ص 4953، ماده secu، ص 378. و دایرة المعارف بریتانیكا، ماده [ATH] ، و فصلنامه كتاب نقد، ج 1، ص 55؛ فرهنگ انگلیسی - فارسی معاصر، محمد رضا باطنی، ذیل واژه مزبور.
2) فلسفه دین (با مشخصات سابق) ، ص 233، به نقل از دایرة المعارف بریتانیكا، ماده [ATH] .
3) ر، ك: همان، ص 234.
4) ر، ك: مجله كیان، سال پنجم، شماره 26، ص 14.
5) فرهنگ و دین، (با مشخصات سابق) ، ص 127- 129.
6) ر، ك: علی ربانی گلپایگانی، ریشهها و نشانههای سكولاریسم، (تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، 1379 ه ش.) ، ص 17.
7) ر، ك: مجله قبسات، دوره اول، شماره اول، ص 100- 101.
8) ر، ك: فلسفه سیاست، تهیه و تدوین مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، (قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی ره) ، چاپ اول، (1377 هش) ، ص 69.
9) جهت مطالعه بیشتر درباره دین و آزادی به كتاب «در ساحل اندیشه» ، ص 105- 108، مراجعه شود.
10) فلسفه دین، همان، ص 234.
11) ر، ك: فرهنگ و دین (با مشخصات سابق) ، ص 124 و 125، با كمی تلخیص و ویرایش.
12) همان، ص 142.
13) استاد شهید مرتضی مطهری، مجموعه آثار، (تهران: انتشارات صدرا، چاپ هفتم، 1376، ه ش.) ج 1، ص 479.
14) ر، ك: فصلنامه كتاب نقد، ص 76 و 77.
15) انجیل شریف، مترجم، (تهران: انتشارات انجمن كتاب مقدس ایران، چاپ چهارم، 1986م) ، انجیل متی، ص 70، فصل 22، شماره 15- 22؛ انجیل مرقس، فصل 12، شماره 15؛ انجیل لوقا، فصل 20، شماره 25.
16) انجیل یوحنا، فصل 19، شماره 36.
17) انجیل یوحنا، فصل 6، شماره 15.
18) انجیل شریف، ص 415، كتاب رومیان، فصل 3، شماره 20.
19) كتاب المقدس، عهد جدید، (لندن: دارالسلطنه، 1925م) ، ص 246، رساله پولس رسول به رومیان، باب 3، شماره 24- 25.
20) ر، ك: ایان باربور، علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، (تهران: چاپ معراج، دوم، 1374، ه ش.) ص 125 و 406.
21) ر، ك: محمد حسن قدردان قراملكی، سكولاریسم در مسیحیت و اسلام، (قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1379 ه ش.) ص 44، به نقل از تحقیقی در دین مسیح، ص 346.
22) همان، ص 45.
23) انجیل متی، فصل 16، شماره 19؛ ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج 6، ص 25.
24) ویل دورانت، تاریخ تمدن (اصلاح دینی) ، ترجمه فریدون بدرهای، سهیل آذری، پرویز مرزبان، (تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ سوم، 1371 ه ش) ج 6، ص 26.
25) همان، ص 27.
26) سكولاریسم در مسیحیت و اسلام، ص 51.
27) فلسفه دین، ص 243.
28) فلسفه سیاست، ص 66 و 67 به نقل از كتاب «سیر آزادی در اروپا» نوشته هارولد لاسكی، ترجمه رحمت الله مقدم مراغهای، (تهران، خوارزمی، 1384 ه ش.) ص 14.
29) تاریخ تمدن، ج 6، ص 19.
30) همان، ص 20.
31) همان، ج 6، ص 29.
32) همان، ص 24.
33) همان، ج 5، (رنسانس) ، ص 62.
34) ر، ك: مجموعه آثار، ج 1، ص 488.
35) تاریخ تمدن، ج 18، ص 349 و 351.
36) همان، ص 360.
 
بالا