به نام او ...
امام علي(ع) در خطبه40 نهج البلاغه براى اثبات ضرورت حکومت چندين دليل روشن در عبارتى کوتاه و پرمعنى بيان مى کند، مى فرمايد:
به يقين مردم نيازمند اميرى هستند، خواه نيکوکار باشد يا بدکار (اگر توفيق پيروى از حاکم نيکوکارى نصيبشان نشود وجود امير فاجر از نبودن حکومت بهتر است. وَ إِنَّهُ لاَبُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِير بَرٍّ أَوْ فَاجِر.
سپس حضرت هفت فائده از فوائد حکومت را بیان میکنند اعم از مادی و معنوی که عبارتند از :
- نخست اين که در سايه حکومت او مؤمن به کار خويش ادامه مى دهد و راه خود را به مقام قرب الى الله مى پيمايد
- کافر نيز در حکومت او (از مواهب مادى) بهره مند مى شود، و به زندگى مادى دنيوى خود ادامه مى دهدوَ يَسْتَمْتِعُ فِيَها الْکَافِرُ
- خداوند به مردم فرصت مى دهد که در دوران حکومت او زندگى طبيعى خود را تا پايان (در سلامت نسبى) طى کنند». وَ يُبَلِّغُ اللهُ فِيهَا الاَْجَلَ.
- به وسيله او اموال بيت المال جمع آورى مى گردد.
- به کمک او با دشمنان مبارزه مى شود .وَ يُقْاتَلُ بِهِ الْعَدُوُّ.
- به وسيله او جاده ها امن و امان مى گردد. وَ تَأمَنُ بِهِ السُّبُلُ.
- حقّ ضعيفان به کمک او از زورمندان گرفته مى شود. وَ يُؤْخَذُ بِهِ لِلضَّعِيفِ مِنَ الْقَوِيِّ.
و در سايه انجام يافتن اين وظائف هفتگانه از سوى حکومت اين نتيجه نهايى حاصل مى گردد که نيکوکاران در رفاه خواهند بود و از دست بدکاران در امان مى باشند.حَتَّى يَسْتَرِيحَ بَرٌّ وَ يُسْتَرَاحَ مِنْ فَاجِر.
تاريخ سياسى جهان، نشان مى دهد که در گذشته و حتّى در زمان حال اقليتى بودند که طرفدار نفى حکومت و حاکميت ها بودند. خوارج نيز از چنين تفکّر خام و ناپخته اى طرفدارى مى کردند، پاسخ آنها را «تاريخ» داده است; زيرا با چشم خود ديده ايم و يا شنيده ايم که به هنگام متلاشى شدن شيرازه يک حکومت و قرار گرفتن مردم براى چند روز يا چند ساعت در شرائط بى حکومتى، اراذل و اوباش که در هر جامعه اى وجود دارند به اموال و نواميس مردم حمله ور شده، مغازه ها و مراکز تجارى را به سرعت غارت مى کنند، نواميس مورد تجاوز قرار مى گيرند و خونهاى بى گناهان ريخته مى شود، جاده ها ناامن مى گردد و تمام فعاليت هاى مثبت اجتماعى متوقّف مى شود، دشمنان از هر سو به آن کشور حمله مى کنند، بيت المال به غارت مى رود، نه مؤمن در امان مى ماند و نه کافر، نه تنها حقّى به حقدار نمى رسد، که تمام حقوق پايمال مى گردد، نه آرامشى وجود دارد و نه استراحتى.
بى شک اوّلين و مهمترين شرط براى زندگى صحيح امنيّت و نظم است، سپس وجود افراد نيرومندى است که در برابر دشمنان خارجى و زياده خواهان داخلى سدّى ايجاد کنند که آن هم بدون تشکيل حکومت و بيت المال و جمع آورى بخشى از اموال عمومى در آن امکان پذير نيست.
حضرت در سخنان پرمعنى بالا به تمام اين نکات دقيقاً اشاره کرده است، و منطق سست طرفداران بى حکومتى را به طور کامل ابطال مى کند.
در اينجا اين سؤال پيش مى آيد که انجام وظائف هفتگانه بالا که از سوى امير برّ و نيکوکار و عادل مسلّم است، آيا امير فاجر و ظالم نيز مى تواند اين وظائف را انجام دهد؟ در حالى که در کلام امام (عليه السلام) اين وظائف براى هر دو بيان شده است، به گونه اى که نشان مى دهد که هر دو توان انجام آن را دارند.
در پاسخ اين سؤال به اين نکته بايد توجه کرد: امير عادل و نيکوکار به يقين اين وظائف را انجام مى دهد، و اما فاجر به طور کامل نه، و بگونه نسبى آرى، چرا که او براى ادامه حکومت خود چاره اى ندارد جز اين که نظم را رعايت کند، در برابر دشمنان خارجى بايستد، جاده ها را امن و امان سازد و به طور نسبى جلو ظلم ظالمان را بگيرد، هر چند خود او يکى از ظالمان است. زيرا در غير اين صورت مردم فوراً بر ضدّ او مى شورند و دشمنان بر او مسلّط مى شوند و حکومتش به سرعت به باد مى رود، به همين دليل غالب حکومتهاى ظالم نيز تلاش مى کنند امور هفتگانه بالا را تا حدّى رعايت کنند!
از آنچه در بالا گفته شد اين نتيجه به خوبى گرفته مى شود که هر حکومتى که در انجام امور فوق سستى به خرج دهد در حقيقت فلسفه وجودى خود را از دست داده است!
ــــــــــــــــــــــ
این مطلب از پيام امام علي(ع)، نوشته حضرت آيت الله مکارم شيرازي، جلد2، ص 434جمع اوری شده است .