شیعه در اطاعت از دستورات مؤكّد پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) مبنى بر پیروى از اهل بیت او، دست از محمد و آل محمد(صلى الله علیه وآله) برنداشته و همواره در خط امامت حركت نموده است و بیش از یازده قرن است كه از جان و دل با خون و قیام، مهدى آل محمد را طلب مى كند.
این فرقه ناجیه در طول اعصار و قرون متمادى این پیام را به بشریّت داده است كه بشر كر و كور شده حبّ دنیا، و غوطهور در منجلاب فساد نمى تواند گوهر انسانیّت را به منزل مقصود برساند و این مهم جز با دست باكفایت یك منجى الهى كه عصاره بندگان صالح خدا از آدم تا ابراهیم و از ابراهیم تا خاتم است ممكن نخواهد بود و لازم است آن ذخیره ى الهى بیاید تا عدالت فراگیر را نه تنها در میان بشریت بلكه در كل عالم هستى مستقر سازد. تشیّع در این باره، بشریت را به آمادگى جهت ظهور آن قطب عالم وجود، فرا خواند و مى خواند.
شیعه براى عقیده انتظار روایات متواترى از وجود مقدس پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) و اهل بیت آن حضرت فراروى خود دارد كه این روایات (روایات انتظار) را مى توان به چند بخش تقسیم بندى نمود:
1 - روایات و امر به انتظار امیر مؤمنان على(علیه السلام) مى فرمایند:
«منتظر فرج باشید و از گشایش الهى مأیوس نگردید، به درستى كه محبوب ترین اعمال نزد خداى عزوجل انتظار فرج است».[1]
2 - روایاتى كه فضیلت انتظار را بیان مى كنند امام رضا(علیه السلام) به نقل از پدرانش از پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) فرمودند:
«برترین اعمال امّت من انتظار فرج از سوى خداوند بزرگ است».[2]
4 - روایات و منزلت منتظران امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
«المنتظر لامرنا كالمتشحّط بدمه فى سبیل الله».[4]
منتظر امر ما (حكومت ما) مانند كسى است كه در راه خدا به خون خود درغلطد.
همانطور كه گفتیم روایاتى كه دلالت بر «انتظار» مى كنند به حد تواتر رسیده است چنانكه حضرت آیه الله العظمى صافى گلپایگانى در كتاب منتخب الاثر مى فرماید:
«اعلم ان الاخبار الوارده فى فضیله الانتظار و الترغیب فیه كثیره متواتره».[5]
براى اطلاع بیشتر از این روایات مى توانید به كتاب منتخب الاثر ص 624 تا ص 634 و نیز بحار الانوار، ج 52، ص 122 تا ص 150 مراجعه كنید.
5 - منتظران برادران پیامبر(صلى الله علیه وآله) پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) منتظران را برادران خود خوانده اند:
«... شمایان اصحاب منید لیكن برادران من مردمیند كه در آخرالزمان مى آیند آنان به نبوت و دین من ایمان مى آورند و مرا دوست دارند و یارى ام مى دهند و تقیه هم نمى كنند با اینكه مرا ندیده اند، پس اى كاش من آن برادرانم را ملاقات كنم».[6]
6 - پاداش منتظران
امام صادق(علیه السلام) به نقل از پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) فرمودند:
«پس از شما كسانى بیایند كه یك نفر ایشان پاداش پنجاه نفر از شما را داشته باشد(اصحاب) گفتند: اى رسول خدا! ما در جنگ بدر و احد و حنین با توبودیم و درباره ى ما آیه نازل شده است؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اگر آنچه به ایشان مى رسد به شما رسد شكیبایى آنان را ندارید».[7]
- آیا انتظار تكلیف است؟ اصولاً ماهیت زندگى انسان با انتظار عجین شده است به گونه اى كه بدون آن زندگى مفهومى ندارد و شور و نشاط لازم براى تداوم آن در كار نیست. انتظار امید به آینده است و بدون امید تلاش و تكاپو ممكن نیست. چنانكه پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله)فرمود:
«اگر امید نبود هیچ مادرى فرزند خود را شیر نمى داد و كسى درختى نمى كاشت».[8] بنابراین، انتظار و امید به طور كلّى در حیات بشرى چنان بدیهى و روشن است كه براى اثبات آن نیازى به اقامه دلیل و برهان نیست. انتظار فرج یعنى امید به ایجاد عدالت همه جانبه ى فردى، اجتماعى و اخلاقى. انتظار فرج خط بطلان بر همه ى كفرها، نفاق ها، ظلم ها، تطاول ها و هوچى گرى هاست. انتظار فرج خونى است در رگ زندگى انسانى و قلبى در تاریخ تكاملى بشریت. این عنصر حیاتى از دیدگاه عقل و نقل تكلیف است.
اینكه عقلاً تكلیف است، زیرا انتظار راهگشایى براى حكومت عدل و ایجاد عدالت است و عقل حكم به حسن عدل و لزوم ایجاد عدالت مى كند. بنابراین، راهگشایى و فراهم نمودن زمینه ى آن هم، لازم و تكلیف است پس انتظار فرج تكلیف و ضرورى است. اینكه نقلاً اجب است انسان در دوران غیبت، منتظر منجى عالم باشد به دلیل روایات زیادى كه در باب انتظار وجود دارد و بر تكلیف بودن آن دلالت مى كنند كه ما در اینجا دو روایت را به عنوان نمونه ذكر مى كنیم:
1 - شیخ صدوق در كتاب كمال الدین به سند خود از عبدالعظیم حسینى آورده كه گفت: «به سرورم حضرت محمد بن على بن موسى بن جعفر بن محمد بن على بن الحسین بن على بن ابیطالب(علیهم الصلاه والسلام) وارد شدم و مى خواستم كه درباره ى قائم(عج) از آن حضرت سؤال كنم كه آیا همان مهدى است یا غیر او؟ پس خود آن حضرت آغاز به سخن كرد و به من فرمود: اى ابوالقاسم! به درستى كه قائم از ماست و اوست مهدى كه واجب است در زمان غیبتش انتظارش كشیده شود و در ظهورش اطاعت گردد و او سوّمین از فرزندان من است».[9]
2 - ابوبصیر از امام صادق(علیه السلام) نقل مى كند كه روزى آن حضرت فرمود: «آیا شما را خبر ندهم از چیزى كه خداوند هیچ عملى را از بندگان بدون آن نمى پذیرد؟ عرض كردم: بله بفرمائید. حضرت فرمود: گواهى دادن بر این كه معبودى جز الله نیست و اینكه محمد(صلى الله علیه وآله) بنده و فرستاده اوست و اقرار كردن به هرآنچه خداوند به او فرمان داده است و دوستى از براى ما و بیزارى از دشمنان ما و تسلیم شدن(پیروى از ما) و كوشش و اطمینان داشتن و منتظر قائم بودن سپس فرمود: مارا دولتى در پیش است كه هروقت خدا بخواهد آن را پیش خواهد آورد و...».[10]
در ذیل روایتى كه امر به مرزبانى در زمان غیبت مى كند چنین مى فرماید: «یجب على الشعیه ان یربطوا انفسهم على طاعه امام الحق و انتظار فرجه و یتهیؤا لنصرته».[11] بر شیعه واجب است كه گوش به فرمان امام برحق باشند و در انتظار فرجش بسر برند و براى یارى او آماده باشند.
عوامل و امور متعددى بشریت را به داشتن حالت انتظار و ضرورت امید به آینده اى درخشان به دست با كفایت طلایه دارى الهى ترغیب مى كند كه در این نوشتار به آنها اشاره مى كنیم: 1 - بحران ها و بن بست ها بشریت امروزه، به هر محورى كه در زندگى پیش روى دارد نظر مى افكند خود را در حصار ناكامى و سرخوردگى مى بیند، و براى نجات از این گرفتارى هر روز به سوى سر مى كشد و به فكر چاره اى مى افتد. چون این راه چاره ها و تدابیر به منبع فیض الهى متّصل نیستند نه تنها عطش روحى او را برطرف نمى سازند بلكه بر بیمارى هاى روحى و جسمى اش افزوده مى شود و بیشتر به بى كفایتى گردانندگان دنیاى كنونى پى مى برند.
بن بست هایى كه بشریت را مضطر مى كند تا به ظهور یك منجى و مصلح جهانى دل ببندد بدین قرار است:
الف) بن بست علم و صنعت بشر با انقلاب صنعتى در این خیال بود كه بر همه ى مشكلات و معضلات فائق خواهد آمد و رفاه و آسایش خود را فراهم خواهد ساخت، اما واقعیت اینولید سلاح هاى كشتار جمعى و مخرّب نمى شود و سردمداران قلدر جهان سرمست از این تجهیزات ویرانگر با محور قرار دادن منافع خویش هراز چند گاهى آهنگ نقطه اى از جهان را مى كنند و در این بین آنچه شكست مى خورد انسانیت است.[13] در چنین وضع اسف بارى، آدمى ناامید شده از قدرت علم و صنعت، باید به چه كسى پناه ببرد؟ آیا این قدرت هاى بى بنیاد و قلعه هاى بى حصار پناهگاه آدمى و نوید نجاتى خواهند بود؟ و آیا به سازمانهاى بین المللى كه به منظور حمایت از حقوق بشر و حفاظت از محیط زیست تأسیس شده اند و هم اكنون آلت دست قدرتهاى استعمارى بزرگ شده اند مى توان امید بست؟ اگر منصفانه قضاوت شود باید اعتراف نمود كه جز به دست با كفایت یك مصلح و منجى الهى این بن بست حل نخواهد شد.
6 - پاداش منتظران
امام صادق(علیه السلام) به نقل از پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) فرمودند:
«پس از شما كسانى بیایند كه یك نفر ایشان پاداش پنجاه نفر از شما را داشته باشد(اصحاب) گفتند: اى رسول خدا! ما در جنگ بدر و احد و حنین با توبودیم و درباره ى ما آیه نازل شده است؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اگر آنچه به ایشان مى رسد به شما رسد شكیبایى آنان را ندارید».[7]
