علائم وقف یا رموز وقف سجاوندی
باب وقف و ابتدا از مهمترين ابواب قرائت قرآن كريم است و رعايت آنها با معانى و مفاهيم آيات قرآنى ارتباط دارد.
«وقف» در لغت به معناى «حبس و حركت نكردن» است و در علم قرائت: «قطع صوت در حين قرائت، همراه با تجديد نفس و سپس ادامه قرائت» را گويند.
وقف بر دو نوع است:
الف) اضطرارى: نوعى وقف است كه در آن به سبب اتمام نفس، عطسه، سرفه، فراموشى آيه و...، قارى ناچار به وقف مىشود و طبعاً از روى اضطرار، به هر كلمه ای
كه رسيد بدون توجه به معناى آن وقف مىكند.
ب) اختيارى: وقفى است كه قارى به اراده و تشخيص خود،کلمه ای را اختيار میکند و بر آن وقف مینماید.وقف اختيارى چهار نوع است:
1
. تام: اگر بين دو عبارت، هيچ نوع رابطه لفظى و معنوى موجود نباشد، بين دوعبارت «وقف تام» خواهد بود.
2
. كافى: وقفى است كه در آن، هر يك از دو عبارت براى خود جمله مفيدى است و در لفظ نياز به يكديگر ندارند، ولى در معنا به هم تعلق دارند.
3
. حَسَن: وقفى است كه در آن، عبارت اول، تمام و مستقل است، ولى عبارت دوم ناقص است و براى كامل شدن خود نياز به عبارت اول دارد.
اين سه قسم وقف كه ذكر شد، بدون اشكال است.
4
. قبيح: وقفى است كه در آن، هر دو عبارت، در لفظ و معنا به يكديگر تعلق دارند و هيچ كدام از آنها به تنهايى جمله مفيد نيست. اين وقف صحيح نيست.
برخى از مهمترين علايم وقف عباتند از:
ـ «م»: وقف لازم; وقف الزامی ست و در صورت وصل، احتمال تغيير مفهوم جمله زياد است.
ـ
«قف» و «ط»: وقف مطلق; تأكيد مىشود، وقف كنيد. چون موضوع مورد بحث، تمام شده است.
ـ
«ج»: وقف جايز;میتوان هم وقف و هم وصل كرد.
«ص»: وقف مرخص; به علت طولانى بودن جمله و كمبود نفس، رخصت داده مىشود تا وقف كنيد و سپس از جاى مناسب شروع به قرائت كنيد.
ـ
«لا»: وقف ممنوع; نبايد وقف كرد. اگر به طور اضطرارى مجبور به وقف شديد، حتماً بايد برگرديد و دوباره به صورت وصل بخوانيد.
ـ «قلى»: وقف، بهتر از وصل است.
ـ
«صلى» و «ز»: وصل، بهتر از وقف است.
ـ «...ـ...»: وقف معانقه; اين علامت سه نقطه ای اگر بر روى دو كلمه نزديك به هم قرار داده شود، به اين معناست كه در صورت وقف بر هر يك از آنها، بر روى ديگرى نمیتوان وقف كرد.
شرح علايم به كار رفته در هر نوع كتابت (عثمان طه، طاهر خوشنويس و...) در پايان قرآن با همان كتابت نيز آمده است.
باب وقف و ابتدا از مهمترين ابواب قرائت قرآن كريم است و رعايت آنها با معانى و مفاهيم آيات قرآنى ارتباط دارد.
«وقف» در لغت به معناى «حبس و حركت نكردن» است و در علم قرائت: «قطع صوت در حين قرائت، همراه با تجديد نفس و سپس ادامه قرائت» را گويند.
وقف بر دو نوع است:
الف) اضطرارى: نوعى وقف است كه در آن به سبب اتمام نفس، عطسه، سرفه، فراموشى آيه و...، قارى ناچار به وقف مىشود و طبعاً از روى اضطرار، به هر كلمه ای
كه رسيد بدون توجه به معناى آن وقف مىكند.
ب) اختيارى: وقفى است كه قارى به اراده و تشخيص خود،کلمه ای را اختيار میکند و بر آن وقف مینماید.وقف اختيارى چهار نوع است:
1
. تام: اگر بين دو عبارت، هيچ نوع رابطه لفظى و معنوى موجود نباشد، بين دوعبارت «وقف تام» خواهد بود.
2
. كافى: وقفى است كه در آن، هر يك از دو عبارت براى خود جمله مفيدى است و در لفظ نياز به يكديگر ندارند، ولى در معنا به هم تعلق دارند.
3
. حَسَن: وقفى است كه در آن، عبارت اول، تمام و مستقل است، ولى عبارت دوم ناقص است و براى كامل شدن خود نياز به عبارت اول دارد.
اين سه قسم وقف كه ذكر شد، بدون اشكال است.
4
. قبيح: وقفى است كه در آن، هر دو عبارت، در لفظ و معنا به يكديگر تعلق دارند و هيچ كدام از آنها به تنهايى جمله مفيد نيست. اين وقف صحيح نيست.
برخى از مهمترين علايم وقف عباتند از:
ـ «م»: وقف لازم; وقف الزامی ست و در صورت وصل، احتمال تغيير مفهوم جمله زياد است.
ـ
«قف» و «ط»: وقف مطلق; تأكيد مىشود، وقف كنيد. چون موضوع مورد بحث، تمام شده است.
ـ
«ج»: وقف جايز;میتوان هم وقف و هم وصل كرد.
«ص»: وقف مرخص; به علت طولانى بودن جمله و كمبود نفس، رخصت داده مىشود تا وقف كنيد و سپس از جاى مناسب شروع به قرائت كنيد.
ـ
«لا»: وقف ممنوع; نبايد وقف كرد. اگر به طور اضطرارى مجبور به وقف شديد، حتماً بايد برگرديد و دوباره به صورت وصل بخوانيد.
ـ «قلى»: وقف، بهتر از وصل است.
ـ
«صلى» و «ز»: وصل، بهتر از وقف است.
ـ «...ـ...»: وقف معانقه; اين علامت سه نقطه ای اگر بر روى دو كلمه نزديك به هم قرار داده شود، به اين معناست كه در صورت وقف بر هر يك از آنها، بر روى ديگرى نمیتوان وقف كرد.
شرح علايم به كار رفته در هر نوع كتابت (عثمان طه، طاهر خوشنويس و...) در پايان قرآن با همان كتابت نيز آمده است.
