آيا تمام آيات قرآن شأن نزول دارند؟

نورا

کاربر ویژه
"کاربر *ویژه*"


در ابتداي بحث اين سؤال را مطرح ميكنيم كه آيا اساساً فرقي ميان شأن نزول و سبب نزول وجود دارد يا نه؟

بيشتر مفسران فرقي ميان اين دو قائل نشدهاند و هر مناسبتي را كه ايجاب كرده است آيه يا آيههايي نازل شود،

گاه سبب نزول و گاه شأن نزول گفتهاند.

در صورتي كه ميان اين دو عبارت فرق است.

از اين جهت كه شأن نزول اعم از سبب نزول است هرگاه به مناسب جرياني در بارهي شخص و يا حادثهاي، خواه در گذشته يا حال يا آينده و يا در بارهي فرض احكام، آيه يا آياتي نازل شود همهي اين موارد را شأن نزول آن آيات ميگويند،

مثلاً ميگويند كه فلان آيه در بارهي عصمت انبياء يا عصمت ملائكه يا حضرت ابراهيم يا نوح يا آدم نازل شده است

كه تمامي اينها را شأن نزول آيه ميگويند؛

اما سبب نزول، حادثه يا پيشآمدي است كه متعاقب آن آيه يا آياتي نازل ميشود

و به عبارت ديگر آن پيشامد باعث و موجب نزول ميشود لذا سبب اخصّ است و شأن اعم
.
 

نورا

کاربر ویژه
"کاربر *ویژه*"


پارهاي از آيات قرآن سبب و نزول ندارند گرچه براي هدفي نازل شدهاند مثلاً براي هدايت، مثل قصهي حضرت موسي (ع) و ...

اما برخي از آيات قرآن سبب و نزول دارند

كه در واقع اين دسته از آيات قرآن با توجه به شرايط مكاني و زماني، در بارهي گروهي، قومي، شخصيتي و يا براي حل مشكلي در جامعه نازل شده است.

مثالهاي زيادي در اينباره در قرآن به چشم ميخورد

به عنوان مثال خاتم بخشي اميرالمؤمنين علي (ع) در ركوع نماز و نزول آيهي ولايت، يكي از حوادثي كه باعث نزول آياتي از قرآن كريم شد؛

حادثهاي بود كه همگامي نماز با زكات را ـ كه در اكثر قريب به اتفاق آيات قرين يكديگر ذكر شدند ـ تجسم بخشيد .

يعني آنگاه كه اميرالمؤمنين علي (ع) در حال ركوع نماز، توجه به خلق و مستضعفان را به عنوان نتيجه و لازمهي توجه به حق اعلام كرد،


انگشتري خود را بيرون آورده و به آن شخص فقير ميدهند.

از پي آن آيات 55 و 56 سورهي مباركهي مائده نازل ميشوند:

«انما وليُّكم الله ورسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلوه ويوتون الزكوه و هم راكعون ، ومن يتول الله و رسوله والذين آمنوا فانّ حزب الله هم الغالبون»

روايات بسياري از طريق شيعه و سني وارد شده كه دلالت ميكند


بر اينكه دو آيهي فوق در شأن اميرالمؤمنين علي (ع) نازل شده


و نزول آن پس از خاتم بخشي اميرالمؤمنين در ركوع نماز بوده است

 

نورا

کاربر ویژه
"کاربر *ویژه*"

مطلب بعدي در رابطه با سبب نزول اين كه، ممكن است برخي از آيات رواياتي در باب آن الان در دسترس نباشد

و اين به دليل اينكه پيشينيان در اين زمينه مطلب قابل توجهي ثبت و ضبط نكردهاند

، جز اندكي كه كاملاً چارهساز نيست.

شايد يكي از علل عدم ضبط دقيق اين بود كه خودشان آشنا به وضع بودند

و ديگر نيازي نميديدندكه معلومات و مشاهدات خود را به عنوان سند براي آينده ثبت كنند.

بعدها رواياتي در اين زمينه فراهم شد كه بيشتر داراي ضعف سند و غير قابل اعتماد بوده و احياناً اعمال غرض در كار وجود داشته است،

به ويژه در دوران تاريك حكومت بني اميه كه از روي غرض ورزي،

آيات بيشماري با تنظيم شأن نزولهاي جعلي، به طور دلخواه تفسير و تأويل شده است

 
بالا