پاسخ : شناخت منازل سلوک
و نیز شیخ محمد بهاری در رساله ای که در باب توبه نوشته می فرمایند:
«بدانکه خداوند جل و علا توبه صحیح را قبول می فرماید به شرط آنکه به آب چشم بشوری کثافات معاصی را از قلب بعد از برانگیزاندن آتش ندم در دل و هرقدر این آتش در قلب بیشتر است اسباب امید بر تکفیر ذنوب و علامت صدق است چه اینکه باید حلاوت تشهیات معاصی مبدل به تلخی ندم و پشیمانی گردد تا نشانة تبدیل سیئات بر حسنات باشد و هم چنین باید قصدش تعلق بگیرد به ترک هر محرمی و اداء هر واجبی فی الحال و علی الدوام فی الاستقبال الی حین الموت و تدارک کند هر چه از او فوت شده در زمان گذشته و باید فکر را جولان دهد از حین بلوغ بلکه قبل از بلوغ هم یکی یکی حالات ماضیه را یاد بیاورد و ببیند چه کرده؟ با که نشسته؟ مال که را تفریط کرده؟ اعم از عمد و خطا و تکلیف داشتن و نداشتن، اینها را حساب نموده اگر صاحبانش موجود است ولو ورثه از آنها استحلال کند و الا مظلمه بدهد و ببیند از طاعات چه ترک کرده؟ قضا نماید... بدانکه انسان بالنسبه به معاصی سه حال دارد: حالی دارد پیش از ارتکاب به معصیت و حالی دارد در حین عمل و حالی دارد بعد از عمل و احکام این هر سه مختلف است اما قبل از ارتکاب به عمل باید اخبار خوف بر خودش بخواند بلکه خودش را منصرف نماید به خود بگوید شاید این عمل را مرتکب شدی و انّی لا اّغفِرلک ابداً را مستحق گردیدی و هم چنین در حال معصیت باید بیشتر خود را بترساند زیرا که ملک الملوک جل شأنه ایستاده حاضر و ناظر و بندة او در مقدس حضورش هتک حرمت او را می کند با اینکه در نقاط عالم صف کشیده لشکر او هستند که اگر اشاره فرماید به هر نقطه فوراً او را فانی و معدوم می سازند در آن حال باید خیلی خائف باشد از هر جای عمل برگردد خوب است و اگر شهوت غالب آمد و برنگشت معصیت را کرد بعد از کردن پیشمان شد حالا دیگر وقت خواندن اخبار رجاء است بر خود تا اینکه شیطان ملعون او را مأیوس نکند از توبه.» 58
و آیات الهی نیز به این مورد اشاره دارد از آنجمله می فرماید:
ـ یا اَیُّها الّذینَ امَنوا تُوبُوا اِلَی اللهِ تَوبةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُم اَنْ یُّکَفِّرَ عَنْکُم سَیِّئاتِکُم. 59
ـ وَاسْتَغْفِراللهَ اِنَّ الله کانَ غَفوراً رحیماً. 60
ـ اِنَّ اللهَ لایَغْفِرُ اَن یُشرکَ بِه وَ یَغْفِرُ مادُونَ ذلِک لِمَن یَشاء. 61
ـ وَ لَو اَنَّهم اِِذ ظَلَموا اَنْفُسَهُم جاوُکَ فَاسْتَغْفِرُالله وَاسْتَغْفَرَلَهُم الرَّسُولُ لَوَجَدُوا الله تَواباً رحیماً. 62
ـ اِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِر ما تُنْهَون عَنه نُکَفِّرْ عَنکُم سَیّئاتکم. 63
ـ اِنّما التّوبَة عَلی الله لِلّذینَ یَعْمَلونَ السّوءَ بِجِهالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِن قَریبٍ فَاولئِک یَتوبُ اللهُ عَلَیهم و کان اللهُ عَلیماً حَکیماً وَ لَیْسَتِ التّوبةُ لِلّذینَ یَعْمَلُونَ السّیئاتِ حَتّی اِذاحَضَر اَحَدَهُم المَوتُ قال اِنّی تُبْتُ الانَ وَ لَاالّذینَ یَمُوتُونَ و هُم کُفّارٌ. 64
دعوت خداوند به بخشش گناهان و پوشاندن معاصی و ستر عیوب در آیات بسیاری اشاره شده است که ذکر همة آنها به طول می انجامد و لکن آنچه باید مورد توجه قرار گیرد آن است که ناامیدی از رحمت و غفران الهی گناهی است که به هیچ وجه گناهی بزرگتر از آن نیست.
بند سوم (منزل سوم): دوری از دنیا و هر چه غیر خداست
پس از آنکه سالک از گذشته خود توبه کرد و معاصی را جبران نمود حال نوبت آن است که کاری کند تا معاصی دیگر رو به او نکنند یعنی مقدمات ورود در معاصی را بر خود ببندد بنابراین مهمترین کار برای این مقصود دوری از دنیاست که حُبُّ الدُّنیا رَأسُ کُلُّ خَطیئةٍ و باید دانست که هر گروه، دنیا را بر حسب مسلک خود تعریف کرده است نزد گروهی دنیا زرق و برق و مادیات است و نزد گروهی دیگر دنیا عبارت از هرچه غیر خدا و یاد اوست. حضرت امام دنیا را چنین تعریف می کند:
«مقصود از دنیا هر چیزی است که انسان را از حقتعالی به خود مشغول کند.» 65
و باز فرمود:
«توجه به غیر حقتعالی، خیانت به حق است و حب به غیر ذات مقدس و خاصان او، که حب اوست خیانت است در مشرب عرفان.» 66
در این بند اشاره به چند نکته ضروری است:
نکته اول آنکه بر حسب آیه ما جَعَلَ الله لِرَجُلٍ مِن قَلبَینِ فی جَوفِه67 حب دنیا و آخرت یک جا در یک دل جمع نمی شود اگر حب دنیا در قلبی قرار گرفت این محبت در اعضا سرایت کرده و دیگر جایی برای حب آخرت نخواهد گذاشت و اگر محبت خدا و آخرت در دلی جایگزین شد و قلب مأوای الله گردید و عبد «خانه را به دست غاصب نداد، خود صاحبخانه در آن تجلی می کند و البته تجلی غنی مطلق غنای مطلق آورد و دل را غرق دریای عزت و غنا نماید و قلب مملو از بی نیازی شود و لِله العِزَّةُ و لِرَسُولِه و لِلمُؤمِنینَ68 و خود متصرف در جمیع امور عبد شود.»69
.gif "علیهم السلام :S (31):")
سعی کنیم به موارد فوق فکر کنیم و عمل کنیم