نقش غذا در عبادات ♥♥♥

[نورا]

تغذیه چیست؟

« مجموعه ی تغییر و تبدیل مواد غذایی در بدن که موجب می شود که عضو زنده و سلول ها مواد مغذی را دریافت داشته و آنها را به مصرف رشد و نمو ،نوسازی و نگاهداری عضو برسانند و هم چنین بتواند حرارت و انرژی لازم و کافی جهت انجام اعمال حیاتی تأمین نمایند، به عبارت دیگر رابطه ی بین مواد غذایی گرفته شده توسط بدن و نحوه ی استفاده کردن بدن از آن مواد را که بتواند سلامتی را برای خود تأمین نماید تغذیه گویند.»(38)

تقسیم بندی مواد غذایی

« غذاهای مورد احتیاج بدن به دو دسته آلی و معدنی تقسیم میشوند :

غذاهای آلی :

1 . قندها : اصلی ترین و در دسترس ترین غذاهای مولد انرژی می باشند .

2 . چربی ها : شامل چربی های حیوانی و گیاهی به عنوان ذخیره ی مولد انرژی است و بعد از قندها قرارگرفته است .

3 . پروتئین ها یا مواد ازته _ که از نظر تشکیل بافت های بدن و تأمین رشد و نمو قابل توجه است .

4 . ویتامین ها _ که به مقدار بسیار کم برای تعادل اعمال حیاتی بسیار ارزش دارند و ضروری می باشند و کمبود آنها موجب بیماری و اختلالات فراوان می گردد .

 

[نورا]

غذاهای معدنی :

1 _ مواد معدنی _ غذاهایی است که بدون ایجاد انرژی در ساختمان و اعمال شیمیایی بدن بسیار مهم و ضروری میباشند .

2 – آب _ که دو سوم وزن بدن را تشکیل می دهد و بعد از اکسیژن مهمترین عنصر لازم برای ادامه ی حیات است.

بنا براین مواد متشکل موجود در غذا بر پنج نوعند که عبارتند از :

1. پروتئین ها

2. کربوئیدرات ها ( مواد قندی و نشاسته ای )

3. چربی ها

4. ویتامین ها

5 . مواد معدنی

طبقه بندی مواد غذایی

 

[نورا]

« مواد غذایی را از نظر مصرف در یک منطقه ، داشتن یک نوع ماده ی غذایی در حد بیشتر ، و یکسان بودن ترکیبات آنها به 10 گروه تقسیم بندی کرده اند :

1 - غلات ، 2 – نشاسته و ریشه های نشاسته دار ، 3 – مواد قندی و شربت ها ، 4 – حبوبات ، 5 – آجیل و دانه ها ، 6 – سبزی ها و میوه ها ، 7 – گوشت قرمز و سفید ، 8 – تخم پرندگان ، 9 – شیر و فرآورده های آن ، 10 – روغن و نوشابه ها . »

انواع و اقسام غذاها

غذاها و خوراکی ها به چند دسته ی اساسی تقسیم میشود :

1 . غذاهای طبیعی

2 . غذاهای مصنوعی

3 . غذاهای حرام و ممنوع

4. غذاهای حلال و مباح

خوراکی ها و غذاهای طبیعی به آن دسته و گروه از غذاهایی گفته می شود که به طور طبیعی و دست نخورده مورد استفاده قرار می گیرد .

 

[نورا]

خوراکی ها و غذاهای مصنوعی به آن دسته و گروه از خوراکی ها و غذاهایی گفته می شود که ساخته و پرداخته دست بشر است و بشر با دخالت و تغییر و تحول در آنها ، آنها را برای خود فراهم می آورد . مثلا کالباس و سوسیس و همبرگر و پیتزا و مرغ و ماهی مصنوعی و ساندیس ها ، بیسکویتها ، کیک ها ، شیرینی جات، آدامس ها ، ماکارونی ها ، نان فانتزی و باگت ها، انواع کنسرو ها و سس ها و انواع نوشابه ها و روغن های مصنوعی و نوشیدنی های شیمیایی و انواع پفک ها و چیپس ها و بستنی ها و ... از نوع غذاها و خوراکی های مصنوعی است .آنچه که بشر با دخل و تصرف و ایجاد د فعل و انفعال جهت خوشمزه کردن و زیبا ساختن و جاذبه برا نگیختن و جهت منافع اقتصادی فراهم می سازد خوراکی ها و غذاهای مصنوعی است . که غالباً همواره با فعل و انفعالات شیمیایی و افزودن مواد شیمیایی است.

« غذاهای طبیعی و حلال نیازهای بدنی انسان را تأمین می کند . »

مسلما ً ، نیاز بشر به نوشیدنی ها و خوراکی ها و غذاهای طبیعی است ، همان گونه که بشر به هوا و آب طبیعی نیازمند است و اگر هوا و آب اصالت خود را از دست بدهد، نیاز طبیعی بشر بر آورده نخواهد شد و پیامد های خطرناکی به دنبال خواهد آورد . همچنین ، یکی از نیازهای طبیعی انسان ، نیاز به خوراکی ها و غذاهای طبیعی است ، با خوراکی ها و غذاهای مصنوعی و غیر طبیعی هر چند خوشمزه و دلپذیر و جاذبه انگیز باشد نیازهای غذایی انسان تأمین نمی گردد و بشر بعد از مصرف چند صباحی از خوراکی های مصنوعی مبتلا به عوارض و بیماری های بسیار خطرناک می شود . فلذا مکتب حیات بخش اسلام به نحوه ی تولید غذا و کیفیت و کمیت و مصرف آن اهتمام خاصی نموده است ، و نسبت به غذاها و خوراکی های مضر و آسیب زا هشدار داده و گاه از راه حرمت و ممنوعیت خوراکی ها بشر را ترسانده و گاه از راه کراهت بشر را وادار به پرهیز نموده است .

 

[نورا]

دخل و تصرف در طبیعت و مواد غذایی به دو گونه است :

1 – دخل و تصرف و تغییر مثبت و مفید ( مثل آب انگور تبدیل به سرکه )

2 – دخل و تصرف و تغییر منفی و مضر ( مثل آب انگور تبدیل به شراب )

اگر دخل و تصرف و تغییر در طبیعت و مواد غذایی به گونه ای باشد که به نظام بدن و جامعه آسیب وارد نسازد مطلوب است ، اما دخل و تصرف و تغییری که به جامعه انسانی و آحاد بشر آسیب وارد سازد ، از جمله دخل و تصرف منفی است که قرآن شریف به شدت با آن مخالفت کرده و بشر را سرزنش نموده است .

« و لأضلّنّهم و لآمنینهم و لامرنهم فلیبتکن آذان الانعام و لامرنهم فلیغیرن خلق الله و من یتخذ الشیطان ولیاً من دون الله فقد خسر خُسراناً مبینا ً »(39)

تأکید قرآن به غذاها و خوراکیهای طیب و طاهر و تازه

از آیات متعددی استفاده می شود که انسان ها باید از رزق و روزی حلال و طیب الهی و طبیعی بهره مند گردند نه از خوراکی ها وغذاهای مصنوعی مضر و آسیب زا و خوراکی های حرام « و کُلُوا مما رزقکُمُ الله حلالاً طیباً »(40)

و آنچه که حلال و پاکیزه و نیک خداوند به شما روزی داده بخورید، یعنی اولا غذاهای شما باید مضر و آسیب زا نباشد و ثانیاً آلوده به مواد مصنوعی و مضر نباشد .

« کُلُوا مِن طیباتِ ما رزقناکُم »(41)

« از خوراکی های پاکیزه بخورید . »

آیه می فرماید از غذاهای حرام و نجس و مصنوعی استفاده نکنید ، بلکه از غذاها و خوراکیهای حلال و پاک و طبیعی بهره مند شوید . ( آنچه خداوند روزی قرار داده ) « کُلُوا و اشربوا مِن رزق الله و لا تعثوا فی الارض مُفسدین »(42)

از روزی خداوند ( حلال و پاکیزه و طبیعی ) بخورید و بیاشامید و در زمین فساد نکنید .

« یا ایّها الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطّیّباتِ و اعمَلُوا صالِحاً»(43)

« ای پیامبران از غذا ها و خوراکی های طیب و پاک و طبیعی الهی بخورید و کار های نیک انجام دهید.»

 

[نورا]

* چند چیز موجب صحت و سلامتی بدن است :

1 ) مسافرت کردن :

عن النبی ( صل الله علیه و اله ) : « سافروا تصحوا و تغنموا »(5)

حضرت رسول فرمود : « مسافرت کنید تا تندرست شوید ، مسافرت کنید تا فایده ببرید . »


1 – غریب شو از وطن ها در جستن بزرگی ، و سفر کن که در سفرها پنج فایده است .

2 – وا بردن اندوه و کسب کردن وجه معیشت و علم و فرهنگ ها و صحبت بزرگوار.

3 - پس اگر گفته شود که در سفرها خواری و محنت است و طی کردن بیابان های بی آب و ارتکاب چیزهای سخت .

4 – پس مردن جوانمرد بهتر است او را از مقیم شدنش به خانه ی خواری میان غماز و حاسد .

در سفرهای طبیعی این فواید به دست می آید و از سوی دیگر در حدیث آمده : « افضل الاعمال احمزها » با ارزش ترین کارها سخت ترین آنست ، رفاه طلبی و لذت گرایی(6) و راحت طلبی و تجمل پرستی از دیدگاه اسلام محکوم و منفور است .

 

[نورا]

2 ) خودداری از انداختن آب دهان در مسجد به ملاحظه ی احترام به مسجد

قال رسول الله صل الله علیه و آله :

« من ردّ ریقه تعظیماً لحقّ المسجد ، جعل الله ریقه صحهً فی بدنه و عوفی من بلوی جسده »(7)

« هر کس آب دهان خود را برای احترام به مسجد به مسجد نیندازد خداوند سبحان سلامتی و عافیت را در بدن او قرار دهد و از ابتلا به بیماری حفظ نماید . »

3 ) آب خوردن در روز در حال ایستاده

قال الصادق علیه السلام :

« شرب الماء من قیام بالنهار ، اقوی و اصحّ للبدن »(8)

امام صادق فرمودند :

« آب خوردن در روز در حال ایستاده موجب قوت بدن و صحت مزاج است . »

4 ) هنگام خوابیدن دفع بول و غایط نماید

قال امیرالمومنین علیه السلام للحسن ابنه : یا بنّی الا اعلمّک خصال تستغنی بها من الطب ؟

فقال : بلی یا امیرالمومنین . قال : « لاتجلس علی الطعام الا و انت جائع ، و لا تقم عن الطعام الّا و انت تشتهیه و جوّد المضغ و اذا نمت فأعرض نفسک علی الخلاء فاذا استعملت هذا ، استغنیت عن الطب.(9)

 

[نورا]

امام علی علیه السلام به فرزندش حضرت امام حسن علیه السلام فرمود :

« ای فرزند آیا تعلیم نمایم برای تو چهار کلمه تا به برکت آنها از طب بی نیاز شوی ؟ »

فرمود : بلی یا امیرالمومنین . فرمود :

1 . منشین بر غذا خوردن مگر هنگامی که گرسنه باشی .

2 . دست مکش از خوردن مگر هنگامی که هنوز میل خوردن داری .

3 . طعام را خوب و نیکو بجو و خرد کن سپس ( به حلق فرو ببر )

4 . هنگامی که می خواهی بخوابی خود را به بیت الخلاء (دستشویی ) عرضه کن .

5 ) خوردن میوه جات در اوایل آن :

قال النبی صل الله علیه و اله و سلم : «علیکم بالفواکه فی اقبالها فانّها مصححه للابدان مطرده للاحزان و القوها فی الادبار فانّها داء الابدان »(10)

« بر شما باد به خوردن میوه جات در ابتدای چیدن آنها زیرا که بدن را تندرست می سازد و غمها و اندوه ها را بر طرف می نماید و از خوردن میوه جات در پایان و اواخر بپرهیزید زیرا موجب بیماری بدن ها است .»

6 ) حفظ کردن خود از سرما در پاییز و حفظ نکردن از هوا در فصل بهار

قال امیرالمومنین علیه السلام :

« توقوا البرد فی اوله وتلقوه فی آخره فانّه یفعل فی الابدان کفعله فی الاشجار اوّله یحرق و آخره یورق »(11)

« خودتان را از سرما در ابتدای آن ( فصل پاییز ) حفظ کنید و در فصل بهار خود را رها سازید زیرا آن در بدن ها اثر می کند مانند اثر کردن در درختان ، اول آن برگ را می سوزاند و آخر آن برگ را می رویاند . »

7 ) خوردن 21 عدد مویز ( کشمش سرخ ) صبح ناشتا

قال الامیرالمومنین علیه السلام :

« اکل احدی و عشرین زبیبه حمراء فی کل یوم علی الریق ، یدفع جمیع الامراض الّا مرض الموت»(12)

« خوردن 21 عدد کشمش قرمز در هنگام صبح ناشتا همه ی بیماری ها به جز مرگ را درمان می کند . »

8 ) خوردن آب باران

 

[نورا]

قال امیرالمومنین علیه السلام : « اشربوا ماء السماء فانّه طهور للبدن و یدفع الاسقام قال الله تعالی :« و یُنزّلُ علیکم(13)من السماء ماء لیطهرکم به و یذهب عنکم رجز الشیطان و لیربط عَلَی قلوبکم و یثبت به الاقدام »(14)

« بیاشامید آب باران را چرا که آن پاکیزه کننده بدن است و بیماری ها را دفع می نماید . خداوند متعال فرمود : بر شما از آسمان آب فرو فرستاد تا پاکیزه کند شما را و پلیدی شیطان را از شما بزداید و محکم گرداند دل های شما را و قدم های شما را استوار بدارد . »

البته منظور باران های فصل بهار ( اردیبهشت ماه ، و نیسان ) است در صورتی که هوا پاک باشد نه باران های عصر حاضر که اکثرا اسیدی و آلوده اند ! ! !

9 ) بعد از خارج شدن از حمام به پاها آب ریختن

عن الصادق علیه السلام :

« و ایاک وشرب الماء البارد و الفقاع فی الحمام فأنّه یفسد المعده و لا تصبّقّ علیک الماء البارد فانّه یُضعّف البدن و صبّ الماء البارد علی قدمیک اذا خرجت فانّه یسل الداء من جسدک »(15)

« از خوردن آب سرد و آب جو در حمام بپر هیز چرا که آن معده را تباه می کند . و آب سرد بریز هنگام بیرون آمدن از حمام زیرا بیماری و درد را از بین بیرون می کشد . »

10 ) خوردن سه کف از آب گرم حمام

عن امیرالمومنین علیه السلام :« اذا دخل احدکم الحمام فلیشرب ثلثه اکفُ ماء حارّ فانه یزید فی بهاء الوجه و یذهب بالالم . »(16)

« هر گاه یکی از شما وارد حمام شود سه کف از آب گرم حمام بنوشد چرا که رخساره اش را روشن می کند و درد را از بین می برد . »

11 ) حج و عمره به جا آوردن

کان علی بن الحسین علیهما السلام یقول :

« حجّوا و اعتمروا تصحّ اجسامکم و تتسع ارزاقکم و تصلح ایمانکم و تکفوا مؤنه عیالکم »(17)

« حج و عمره به جا آورید تا بدنهای تان سالم و روزی شما فراخ ، و ایمان تان صالح و در نتیجه مخارج دیگران و خانواده خود را کفایت کنید . »

12 ) نماز شب خواندن

عن علی بن ابی طالب قال :

« قیام اللیل مصحّه للبدن و رضاء الرّب و تمسّک با خلاق النبییین و تعرض لرحمه الله »(18)

« نماز شب موجب سلامتی بدن و به دست آوردن خشنودی پروردگار ، و چنگ زدن به اخلاق پیامبران ، و در معرض قرارگرفتن رحمت الهی است . »

 

[نورا]

13 ) گفتن « لاحول و لا قوّه الّا بالله العلی العظیم » « توکّلت علی الحیّ الذی لا یموت الحمد لله الذی لم یتخذ صاحبه و لا ولدا و لم یکن له شریک فی الملک و لم یکن له ولیّ من الذل و کبّره تکبیراً »(19)

14 ) مسواک زدن

عن رسول الله صل الله علیه و اله و سلم :

« علیکم بالسواک فنعم الشی السواک یشدّ اللثه و یذهب بالبخر و یصلح المعده »(20)

« بر شما باد به مسواک زدن ، مسواک زدن لثه را محکم می کند و بوی بد دهان را می برد و معده را اصلاح می کند . »

15 ) حجامت کردن

قال علی علیه السلام :

« ان الحجامه تصح البدن و تشدّ العقل »(21)

« حجامت موجب سلامتی بدن و استحکام عقل می باشد . »

16 ) ورزش کردن مخصوصا راه رفتن

در روایت چنین آمده است :

« خیر ما تداویتم به المشی »(22)

« بهترین داروی سلامتی بدن راه رفتن است . »

17 ) استفاده از سنگهای گرانبها و قیمتی است

1 . عقیق، 2 . فیروزه ، 3 . یاقوت ، 4 . زمرد ، 5 . اپال ، 6 . الماس ، 7 . زبرجد ، 8 . توپاز و ...

18 ) خوابیدن به وقت و اندازه

عن صادق علیه السلام :

« النوم راحه للجسد »(23)

« خواب سبب راحتی بدن است . »

عن امیرالمومنین علیه السلام :

»النوم راحه من الم »(24)

« خواب راحتی از هر دردی است . »