کاکتوس
گیاهی است از تیره کاکتوسیان (Cactaceae) تیره ای از میخک سانان که اغلب خاردار و گوشتی هستند.
کاکتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد میکرد اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده کاکتوس طی طوفان های ناگهانی آب ذخیره کرده و آب ذخیره شده را طی ماه های خشکسالی به مصرف میرساند. کاکتوسیان در ایران گونۀ بومی ندارند.
بیشتر کاکتوس ها ریشه های عمیقی داشته و ساقه شبکه مانندی دارند که به عنوان منبع ذخیره آب عمل میکنند ساقه کاکتوس توسط تیغ هایی محافظت میشود کاکتوس ها برگ های خیلی کوچکی داشته و یا اصلاً برگ ندارند.
پرورش کاکتوس ها
ترکیب خاکی کاکتوس ها، باید شنی رسی و درصد بیشتری از شن یا سنگریزه باشد. کاکتوس ها آبیاری منظم و با فواصل بیش از گیاهان معمول نیاز دارند و بسته به سرعت رشد و فصل، تعداد و فواصل آبیاری تنظیم میشود. کاکتوس ها در مناطق گرم و پر نور رشد میکنند زیرا بومی آمریکای لاتین هستند. کاکتوس ها به نور زیادی احتیاج دارند و در محیط های کم نور معمولاً رشد علفی میکنند و منظره ظاهری آنها از حالت کاکتوس بودن خارج میشود.
تکثیر کاکتوس ها
بعضی از کاکتوسها نظیر مامیلاریا گل دهی منظم هر ساله دارند. بذر سیاه رنگ کوچک تولید میکنند. بعضی دیگر از کاکتوسها نظیر زیئو کاکتوس که گلهای بسیار کم دوامی دارند تولید بذر کمتری میکنند.
تکثیر بذری کاکتوس ها
عموم کاکتوس ها بذرهای بسیار ریز با قوه نامیه نسبتاً کوتاه دارند.
نکات مهم در کشت بذری کاکتوس:
- بذرها قوه نامیه مناسبی داشته باشند؛ یعنی تعداد جوانه زنی گیاه در زمان معین به اندازه قابل قبول باشد؛ نحوه کشت طوری باشد که بذرهای ریز بتوانند جوانه بزنند. بنابراین کاکتوس ها را در سبدهای پلاستیکی کم عمق با یک خاک بسیار سبک کشت میکنند. آبیاری بسترهای کشت در پای گیاه انجام میگیرد، یا اینکه سبدها را در ظرف های آبی قرار داده که بتدریج آب را جذب میکند و گیاه و بذرها مرطوب شده و بعد جوانه میزنند. مثل هر گیاه دیگر بذرکاری باعث طولانی شدن زمان رشد و نمو و بلوغ گیاه میشود.
تکثیر رویشی کاکتوس
عمده ترین تکثیر رویشی کاکتوس ها روش کاتینگ Cutting یا قلمه زدن است. قلمه زدن در کاکتوس به فصل بستگی دارد و بهترین فصل برای آن اوایل تابستان میباشد. بطوری که آنها را در یک بستر سبک و محیط با رطوبت کافی با آبیاری منظم کشت میکنند. اما قبل از اینکه قلمهٔ کاکتوس مخصوصاً کاکتوس های گوشتی نظیر سرئوس ها وارد بسترهای کشت شوند باید شیرابه گیاه را قطع کرد. برای انجام چنین عملی قبلاً قطعات جدا شده یا قلمه های کاکتوس را به مدت چندین ساعت در معرض تابش مستقیم آفتاب در تابستان قرار میدادند تا اینکه جریان شیرابه قطع میشد و سپس اقدام به کشت آن میکردند. اما امروزه با توجه به اینکه ریشهدار کردن گیاهان در کمترین زمان حائز اهمیت است قلمه ها را در آب ولرم حدود ۴۵ درجه سانتی گراد قرار میدهند. که در نتیجه جریان شیرابه قلمه ها قطع میشود. سپس آنها را در بستر کاشت قرار میدهند وکار دیگری که بیشتر بهعنوان یک هنر به نظر میرسد عمل پیوند یا گرافتینگ Grafting در کاکتوس است. آنچه مسلم است سرئوس ها یا کاکتوس های مخروطی، پایههای بسیار خوبی برای بیشتر مامیلاریاها یا اوپنسیه ها هستند.
میوه کاکتوس
امروزه میوه کاکتوس به عنوان میوه درجه اول در بعضی از کشورها مورد علاقه مردم است. کشور مراکش به عنوان یکی از بزرگترین صادرکننده این میوهاست که مناطق وسیعی را در این کشور در بر گرفته است.
