روزی علی (علیه السلام) نقل كرد كه پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: زیرك ترین و هشیارترین انسانها كسی است كه خود را به حساب بكشد و برای بعد از مرگ خود كار بكند.
مردی پرسید: ای امیرمؤ منان ! چگونه نفس خود را به حساب بكشد؟.
امام فرمود: وقتی كه صبح كرد و سپس آن روز فرا رسید به خویشتن بازگردد و خطاب به خود بگوید: این نفس ! امروز روزی بود كه بر تو گذشت ، و هرگز دیگر باز نمی گردد، و خداوند از تو سوال می كند كه این روز را در چه راهی به پایان رساندی ، چه كاری در آن كردی ، آیا خدا را به یاد آوردی و او را ستودی ؟ آیا نیازهای مؤ منان را برآوردی ؟ آیا رفع اندوه از مؤ منی نمودی ؟ آیا در غیاب مؤ من نزد اهل ، و فرزندانش آبروی او را حفظ كردی ؟ و پس از مرگ او، آیا آبرویش را در میان بازماندگانش نگه داشتی ؟ آیا از غیبت و بدگویی پشت سر مؤ من خودداری نمودی ؟ آیا مسلمانی را یاری كردی ؟، تو در این روز چه كردی ؟
اگر در پاسخ گفت : كارهای نیك انجام دادم ، خدا را حمد و سپاس كن و تكبیر بگو به خاطر توفیقی كه نصیب تو شده است ، و اگر گفت : امروز گناه كردم یا كوتاهی نمودم از درگاه خداوند استغفار و طلب آمرزش كن و تصمیم بگیر كه دیگر تكرار گناه نكنی .
