حافظ ابونعیم، در «حلیة الأولیاء» مینویسد:
روزی، امیرالمؤمنین علیهالسلام از پسر ارجمند خود، امام حسن مجتبی علیهالسلام، چند سؤال پرسید. امام حسن مجتبی علیهالسلام، پاسخهای روشن و کافی آن سؤالها را بیان کرد، به طوری که آن پاسخها، مورد پذیرش و تحسین امیرالمؤمنین علیهالسلام قرار گرفت.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: پسر عزیزم! سداد چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: ای پدر بزرگوار! سداد، دفع منکر است به معروف.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: شرف، چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: نیکی کردن به عشیره و گذشتن از جرم ایشان و عفو نمودن آنان.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: مروت چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: عفت و اصلاح مال.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: جود و سماحت، در چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: بذل مال، در حال دشواری و آسانی.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: بخل چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: آنچه را که در دست او باشد، آن را شرف پندارد و آنچه را که انفاق کند، تلف بداند.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: مؤاخات و برادری چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: مساوات و کمک مالی، در حل فقر و دارایی.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: جبن و بیدلی چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: جرأت داشتن بر دوست و ترسیدن از دشمن.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: غنیمت چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: رغبت و علاقه داشتن بر تقوا، و زهد و بیمیلی به دنیا، که آن خدمت قابل ستایش است.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: حلم چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: خشم فروخوردن و عنان نفس، به دست گرفتن.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: غنا چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: خشنودی نفس است به قسمت الهی، اگر چه اندک باشد و بهترین غنا، غنای نفس است.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: فقر چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: غلبه و استیلای حرص نفس، بر همه چیز.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: عقل چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: نگاه داشتن دل.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: سنأ - یعنی: رفعت و بلندی - به چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: به انجام کارهای شایسته و ترک امور ناپسند و قبیح.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: سفه چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: متابعت کردن از اهل دنائت و مصاحبت نمودن با گمراهان.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: غفلت چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: ترک مسجد و اطاعت از مفسد.
امیرمؤمنان علیهالسلام پرسید: حرمان چیست؟
امام حسن علیهالسلام پاسخ داد: ترک حظ و بهرهای که نصیب کسی شود و آن را بدون استفاده، از دست بدهد.
این نوع پاسخها، از امام حسن مجتبی علیهالسلام، دلیل روشنی است بر احاطهی علمی آن حضرت بر جمیع علوم؛ زیرا، بدون فکر و نظر و فی البداهة، این نوع جوابها، گفته شده است1.
............
1. کشف الغمه، ج 2، ص 143 - تحف العقول، ص 227 - طبق نقل آفتاب مهربانی، صص 38 - 40.