مشخصات لیلیوم
گیاهی از خانواده Liliaceae و پیازی است. رنگ گلها قرمز، نارنجی، زرد، سفید.. مبدأ أن ژاپن و جزایر برمودا میباشد. گلها بسیار زیبا و خوشبو هستند. متداول ترین آن
L . ongiflorum با گل های سفید و پرچم های زرد رنگ است. گیاهی است دائمی و سوخدار و ساقه گل دهنده آن در اوایل بهار تشکیل می شود. هر ساقه گل دارای ۶ گل برگ است. گل ها دارای عطر تندی هستند برخی گونه های آن در تابستان گل میدهند.
-مکان مناسب مکان مناسب محل های روشن، آفتابی و پشت پنجره اتاق ها میباشد. به سرما مقاوم است.
خاک مناسب
نیاز به خاک قوی بازهکشی خوب دارد. خاک مطلوب آن ۱ قسمت شن درشت و ۲ قسمت خاک برگ پوسیده و ۱ قسمت خاک باغچه همراه با کود پوسیده دامی می باشد.
آبیاری منظم که خاک مرداوب ولی بازهکشی مناسب است.
- زمان گلدهی اواخر زمستان تا اوایل بهار گل أن ظاهر می شود.
روش کاشت و تکثیر
موقع کاشت پیاز آن در اوایل پاییز میباشد. در موقع کاشت در صورتی که مقداری شن زیر پیاز بریزید از لحاظ زهکشی کمک عمده ای به ریشه های پیاز خواهد کرد. کشت پیاز در فضای آزاد باید زمانی باشد که خطر سرمای زمستانه از بین رفته باشد.
کشت در گلدان
ته گلدان را باید حتما شن درشت ریخت و سپس خاک مخلوطی از شن درشت ۱ قسمت و ۲ قسمت خاک برگ پوسیده و ۱ قسمت خاک باغچه همراه با کود پوسیده دامی می باشد. در گلدان با قطر تقریبی ۲۵ سانتی متر، سه پیاز پهلوی هم گذاشته و روی آن خاک ریخت. پس از کاشت گلدان را در هوای آزاد و سرد قرار دهید. پس از این که غنچه ها و برگها ظاهر شد آن را به محل گرمتری انتقال داده تا موقع ظهور گل می توان در اتاق نشیمن یا محل دیگری که حداقل روزی ۲ ساعت آفتاب داشته باشد و از گل آن استفاده کنید. بعد از کاشت سوخها اگر آنها را به مدت ۴ تا ۶ هفته در دمای ۳ درجه سانتی گراد نگهداری کنیم. در حداقل زمان سوخها به گل می روند. ولی باید توجه داشت که این زودرسی با کوچکی گل ها همراه است. به هر حال در صورتی که ۶ هفته سوخهای این گل در سرما قرار گیرند از تاریخ کاشت سوخ تا گل دهی بیش از ۱۲۰ روز طول نخواهد کشید و این در شرایطی است که دمای گلخانه روی ۱۵ درجه سانتی گراد تنظیم شود. می توان به جای سرما دهی سوخها از یک تیمار نوردهی ۶ هفته ای استفاده کرد به طوری که در نیمه شب ۴ ساعت از ساعت ۲۲ تا ۲ بامداد نوری به شدت ۳۷۸ لوکس به گیاه تابانده شود. این تیمار باید در دماهای کمتر از ۲۲ درجه سانتیگراد به کار رود.
برای خرید گل در اول بهار، از زمان خارج کردن سوخها از زمین تا هنگامی که آنها را جهت سرمادهی در عمل می توان بعد از کندن سوخها و کاشت آنها در گلدان، در ابتدای فصل پاییز در شاسی های سرد نگهداری کرد. با شروع سرما در اواخر آذر آنها را به گلخانه های سرد ۱۵ درجه سانتی گراد منتقل کرد.
دمای این شاسیها در اواخر فصل پاییز کمی بالاتر از نقطه انجماد است و بدین صورت سوخها به طور طبیعی سرمای لازم جهت رشد و نمو و گلدهی خود را دریافت می کنند. بدین ترتیب سوسن در دمای ۱۵ درجه سانتی گراد در شب و ۲۰ درجه سانتی گراد در روز زودرس می شوند. اگر رشد گیاه عقب تر از زمان باشد می توان فقط در ماههای بهمن و اسفند دمای شب گل خانه را تا ۲۰ درجه سانتی گراد افزایش داد ولی اگر رشد گل جلوتر باشد (ظهور غنچه های گل مدتها قبل از نوروز) گل در حالت غنچه و قبل از باز شدن در سردخانه نگهداری میشود.
- نور
در گلخانه سوسن حداکثر نور باید فراهم شود در صورتی که به هر دلیلی نور کافی به این محصول نرسد بوته ها بلند می شوند و تعداد گل کمتری می دهند و در این شرایط احتمال زرد شدن برگهای پایینی گیاه نیز وجود دارد. طول روز در گلدهی اثری نداشته ولی در روزهای بلند گیاه بلندتر و درشت تر می شود. از عامل طول روز برای تنظیم رشد و نمو و گل دهی استفاده نمی شود ولی در صورتی که محصول بیش از حد کوتاه باشد می توان از طریق نور مصنوعی رشد و نمو آنرا افزایش داد و بالعکس، در صورتی که هدف زودرسی گل باشد حداقل ۶ هفته قبل از گلدهی به طول مدت روشنایی افزوده می شود.
- تکثیر
از طریق جداکردن فلس، سوخک و سوخیزه در برخی گونه ها می توان آن را افزایش داد. سوخیزه، سوخهای کوچکی هستند که در محور برگها تشکیل می شود. زمان کاشت سوسن سفید اواخر تابستان و اوایل پاییز است. نباید عمق از ۵ سانتی متر بیشتر باشد. ولی در برخی گونهها که ریشه علاوه به ته سوخ از پایین ساقه هوایی نیز خارج می شود باید کمی عمیق تر کشت نمود. باید توجه داشت که سوخ سوسن در برابر رطوبت حساس بوده و می پوسد. برخی سوسن کاران برای احتراز از این پوسیدگی زیر سوخ سوسن را ۱۰ سانتی متر ماسه می ریزند و این کار را در بالای سوخ هم انجام می دهند تا زهکشی کامل فراهم گردد. در مناطق سرد سوخها را در داخل گلدان می کارند. برای این کار سوخها را تا زمان کاشت در دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی گراد انبار میکنند. خاک گلدان باید خاکی سبک بوده و از اضافه کردن مقادیر زیاد تورب و مواد مشابه که آب زیاد به خود می گیرند و باعث پوسیدگی می شوند باید خودداری کرد. سوخ سوسن تقریبا در کف گلدان کشت می شود تا نمو ریشه های ساقه ای در مرحله پیش رس کردن در گلدان رخ بدهد. با توجه به میزان گیاه فاصله گلدان ها را بیشتر می کننده سوځ های کوچک (محیط برابر ۱۵ تا ۱۸ سانتی متر) های کوچک و گل های کمتری در مقایسه با سوخ شای درشت (۱۵ تا ۲۸ سانتی متر) تولید
. در استفاده از قلمه قلس جهت افزایش، پس از گل دهی سوخهای درشت را انتخاب و دو د ولس خارجی را با دقت به همراه کمی از صفحه پایه ای جدا کرده و درون توريه و ماسه می کرد و برای آن دمای ۲۱ تا ۱۸ درجه سانتی گراد فراهم می کنند که پس از مدتی در پایین هر فیس ۳ تا ۵ سوخت تولید می شود که می توان از آنها جهت افزایش استفاده کرد
- برداشت و نگهداری سوخ
سو سوسن در مهرماه برداشت می شود. زودتر از این زمان برداشت صورت نمی گیرد چون رشد و نمو سرخ در فصل پاییز انجام می شود. سرخ با توجه به این که مقاوم به سرما است ولی هر سال برای افزایش آن را از خاک خارج کرده، اگر سوخ سوسن در خاک بماند در خاک نفوذ کرده کوچک تر شده و گل های کوچکتر تولید می کند. سوخ پس از خارج شدن از خاک باید در داخل پیت و در دمای ۲ تا ۷ درجه سانتی گراد نگهداری شود
- برداشت و نگهداری گل
زمانی که حداقل یک جوانه خوب رنگ گرفته باشد برداشت انجام می شود. شاخه های گل را می توان در دمای صفر تا یک درجه سانتی گراد به مدت ۶ هفته انبار کرد. در گل فروشی ها گاهی پرچم هایی که گرده زیادی تولید می کنند را قطع می نمایند. زیرا به دلیل عدم گرده افشانی طول عمر نگهداری آن افزایش می یایش
- گونه های مهم لیلیوم
Lolium bulbfern
در کنار برگها سوخیزه تولید می کند که برای افزایش می توان از آن استفاده کرد. گلهای غير معطر آن زرد زعنرانی یا قرمز نارنجی با چند لکه سیاه رنگ است و در اوایل تابستان گل می دهند.
Lolium condidum
به سوسن سفید معروف است. در آب و هوای مرطوب مناطق شمال ایران به خوبی رشد و می کند خوشه های از ۵ تا ۲۰ عدد گل شیپوری شکل، سفید و سفید رنگ و معطر با بساکهای زرد رنگ می دهد. زمان گلدهی آن اوایل تابستان است
_
- White lily
) : Lolium longiflorum و Eeaster lily)
خوشه ای از گل های سفید و معطر به تعداد ۱ تا ۶ عدد و دسته و روی ساقه ریشه می دهد به سرما حساس است و در اواسط بهار گل میدهد.
- برخی مشکلات گل لیلیوم ۲- ۲۱- ۱۳- ۱- سبز شدن سوخهای زودرس در پاییز قبل از خارج کردن .
از خاک
و در این حالت باید به حال خود رها شوند و نباید ساقه سبز شده آنها شکسته شود چون برای رشد مجدد ساقه زمانی طولانی لازم است.
- لکه قهوه ای برگ
در بخش فوقانی برگها لکه های درشت ظاهر شده و دلایل مختلفی دارد و به طور کلی هر عاملی که رشد و نمو ریشه را محدود کند مثل آبیاری بیش از حد و کود پاشی ناصحیح به این مشکل کمک می کند.
- کمی تعداد گل
از عوامل مختلفی مانند کاشت سوخهای کوچک و یا انبار کردن سوخها به مدت طولانی با خشکی هوای انبار است.
- ترکیدن جوانه های گل
دلیل اصلی آن کمبود آب است که در نتیجه ضعف ریشه ها در جذب آب، کمی نور و یا ضعیف بودن آن و یا بالا رفتن دما در طول زود رسی اتفاق می افتد.
- زرد شدن و ریزش برگ های پایینی
نتیجه کمبود ازت یا کمبود نور است. فاصله دادن به بوته ها و کود پاشی نیتروژنی بعد از خارج شدن برگها از داخل خاک در جهت رفع این عارضه توصیه شده است. از عوامل دیگر که باعث این عارضه می شود می توان آسیب ریشه در اثر سنگینی خاک، آبیاری زیاد، پوسیدگی کود دهی زیاد از حد یا ناکافی، تنش آبی، تراکم زیاد و در نتیجه نور کم و تهویه ناکافی پایین گیاه و یا افزایش فلوئور در گیاه را نام برد.
آفات و بیماری های لیلیوم
- پوسیدگی ریشه
در اثر قارچ ری و گونیا و و پتیم در شرایط رطوبت خاک ایجاد میشود. در صورتی که خاک از آب اشباع باشد در آوردن خاک از گلدان به نحوی که ریشه ها تکان نخورند و دوبارد گلدان کردن آنها باعث میشود صدای بیشتری در اختیار ریشه ها قرار گیرد. این عمل باید با احتياط انجام شود تا خاک گلدان از هم پاشیده نشود. این عمل به کنترل بیماری کمک خواهد کرد
- پسته
مهم ترین آفت سوسن شسته است که به بخش انتهایی برگ ها حمله می کند. گاهی باعث ترک خوردن و از هم پاشیدن جوان گل می شد.
- نماتدا که باعث پوسیدگی ریشه میشوند
گیاهی از خانواده Liliaceae و پیازی است. رنگ گلها قرمز، نارنجی، زرد، سفید.. مبدأ أن ژاپن و جزایر برمودا میباشد. گلها بسیار زیبا و خوشبو هستند. متداول ترین آن
L . ongiflorum با گل های سفید و پرچم های زرد رنگ است. گیاهی است دائمی و سوخدار و ساقه گل دهنده آن در اوایل بهار تشکیل می شود. هر ساقه گل دارای ۶ گل برگ است. گل ها دارای عطر تندی هستند برخی گونه های آن در تابستان گل میدهند.
-مکان مناسب مکان مناسب محل های روشن، آفتابی و پشت پنجره اتاق ها میباشد. به سرما مقاوم است.
خاک مناسب
نیاز به خاک قوی بازهکشی خوب دارد. خاک مطلوب آن ۱ قسمت شن درشت و ۲ قسمت خاک برگ پوسیده و ۱ قسمت خاک باغچه همراه با کود پوسیده دامی می باشد.
آبیاری منظم که خاک مرداوب ولی بازهکشی مناسب است.
- زمان گلدهی اواخر زمستان تا اوایل بهار گل أن ظاهر می شود.
روش کاشت و تکثیر
موقع کاشت پیاز آن در اوایل پاییز میباشد. در موقع کاشت در صورتی که مقداری شن زیر پیاز بریزید از لحاظ زهکشی کمک عمده ای به ریشه های پیاز خواهد کرد. کشت پیاز در فضای آزاد باید زمانی باشد که خطر سرمای زمستانه از بین رفته باشد.
کشت در گلدان
ته گلدان را باید حتما شن درشت ریخت و سپس خاک مخلوطی از شن درشت ۱ قسمت و ۲ قسمت خاک برگ پوسیده و ۱ قسمت خاک باغچه همراه با کود پوسیده دامی می باشد. در گلدان با قطر تقریبی ۲۵ سانتی متر، سه پیاز پهلوی هم گذاشته و روی آن خاک ریخت. پس از کاشت گلدان را در هوای آزاد و سرد قرار دهید. پس از این که غنچه ها و برگها ظاهر شد آن را به محل گرمتری انتقال داده تا موقع ظهور گل می توان در اتاق نشیمن یا محل دیگری که حداقل روزی ۲ ساعت آفتاب داشته باشد و از گل آن استفاده کنید. بعد از کاشت سوخها اگر آنها را به مدت ۴ تا ۶ هفته در دمای ۳ درجه سانتی گراد نگهداری کنیم. در حداقل زمان سوخها به گل می روند. ولی باید توجه داشت که این زودرسی با کوچکی گل ها همراه است. به هر حال در صورتی که ۶ هفته سوخهای این گل در سرما قرار گیرند از تاریخ کاشت سوخ تا گل دهی بیش از ۱۲۰ روز طول نخواهد کشید و این در شرایطی است که دمای گلخانه روی ۱۵ درجه سانتی گراد تنظیم شود. می توان به جای سرما دهی سوخها از یک تیمار نوردهی ۶ هفته ای استفاده کرد به طوری که در نیمه شب ۴ ساعت از ساعت ۲۲ تا ۲ بامداد نوری به شدت ۳۷۸ لوکس به گیاه تابانده شود. این تیمار باید در دماهای کمتر از ۲۲ درجه سانتیگراد به کار رود.
برای خرید گل در اول بهار، از زمان خارج کردن سوخها از زمین تا هنگامی که آنها را جهت سرمادهی در عمل می توان بعد از کندن سوخها و کاشت آنها در گلدان، در ابتدای فصل پاییز در شاسی های سرد نگهداری کرد. با شروع سرما در اواخر آذر آنها را به گلخانه های سرد ۱۵ درجه سانتی گراد منتقل کرد.
دمای این شاسیها در اواخر فصل پاییز کمی بالاتر از نقطه انجماد است و بدین صورت سوخها به طور طبیعی سرمای لازم جهت رشد و نمو و گلدهی خود را دریافت می کنند. بدین ترتیب سوسن در دمای ۱۵ درجه سانتی گراد در شب و ۲۰ درجه سانتی گراد در روز زودرس می شوند. اگر رشد گیاه عقب تر از زمان باشد می توان فقط در ماههای بهمن و اسفند دمای شب گل خانه را تا ۲۰ درجه سانتی گراد افزایش داد ولی اگر رشد گل جلوتر باشد (ظهور غنچه های گل مدتها قبل از نوروز) گل در حالت غنچه و قبل از باز شدن در سردخانه نگهداری میشود.
- نور
در گلخانه سوسن حداکثر نور باید فراهم شود در صورتی که به هر دلیلی نور کافی به این محصول نرسد بوته ها بلند می شوند و تعداد گل کمتری می دهند و در این شرایط احتمال زرد شدن برگهای پایینی گیاه نیز وجود دارد. طول روز در گلدهی اثری نداشته ولی در روزهای بلند گیاه بلندتر و درشت تر می شود. از عامل طول روز برای تنظیم رشد و نمو و گل دهی استفاده نمی شود ولی در صورتی که محصول بیش از حد کوتاه باشد می توان از طریق نور مصنوعی رشد و نمو آنرا افزایش داد و بالعکس، در صورتی که هدف زودرسی گل باشد حداقل ۶ هفته قبل از گلدهی به طول مدت روشنایی افزوده می شود.
- تکثیر
از طریق جداکردن فلس، سوخک و سوخیزه در برخی گونه ها می توان آن را افزایش داد. سوخیزه، سوخهای کوچکی هستند که در محور برگها تشکیل می شود. زمان کاشت سوسن سفید اواخر تابستان و اوایل پاییز است. نباید عمق از ۵ سانتی متر بیشتر باشد. ولی در برخی گونهها که ریشه علاوه به ته سوخ از پایین ساقه هوایی نیز خارج می شود باید کمی عمیق تر کشت نمود. باید توجه داشت که سوخ سوسن در برابر رطوبت حساس بوده و می پوسد. برخی سوسن کاران برای احتراز از این پوسیدگی زیر سوخ سوسن را ۱۰ سانتی متر ماسه می ریزند و این کار را در بالای سوخ هم انجام می دهند تا زهکشی کامل فراهم گردد. در مناطق سرد سوخها را در داخل گلدان می کارند. برای این کار سوخها را تا زمان کاشت در دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی گراد انبار میکنند. خاک گلدان باید خاکی سبک بوده و از اضافه کردن مقادیر زیاد تورب و مواد مشابه که آب زیاد به خود می گیرند و باعث پوسیدگی می شوند باید خودداری کرد. سوخ سوسن تقریبا در کف گلدان کشت می شود تا نمو ریشه های ساقه ای در مرحله پیش رس کردن در گلدان رخ بدهد. با توجه به میزان گیاه فاصله گلدان ها را بیشتر می کننده سوځ های کوچک (محیط برابر ۱۵ تا ۱۸ سانتی متر) های کوچک و گل های کمتری در مقایسه با سوخ شای درشت (۱۵ تا ۲۸ سانتی متر) تولید
. در استفاده از قلمه قلس جهت افزایش، پس از گل دهی سوخهای درشت را انتخاب و دو د ولس خارجی را با دقت به همراه کمی از صفحه پایه ای جدا کرده و درون توريه و ماسه می کرد و برای آن دمای ۲۱ تا ۱۸ درجه سانتی گراد فراهم می کنند که پس از مدتی در پایین هر فیس ۳ تا ۵ سوخت تولید می شود که می توان از آنها جهت افزایش استفاده کرد
- برداشت و نگهداری سوخ
سو سوسن در مهرماه برداشت می شود. زودتر از این زمان برداشت صورت نمی گیرد چون رشد و نمو سرخ در فصل پاییز انجام می شود. سرخ با توجه به این که مقاوم به سرما است ولی هر سال برای افزایش آن را از خاک خارج کرده، اگر سوخ سوسن در خاک بماند در خاک نفوذ کرده کوچک تر شده و گل های کوچکتر تولید می کند. سوخ پس از خارج شدن از خاک باید در داخل پیت و در دمای ۲ تا ۷ درجه سانتی گراد نگهداری شود
- برداشت و نگهداری گل
زمانی که حداقل یک جوانه خوب رنگ گرفته باشد برداشت انجام می شود. شاخه های گل را می توان در دمای صفر تا یک درجه سانتی گراد به مدت ۶ هفته انبار کرد. در گل فروشی ها گاهی پرچم هایی که گرده زیادی تولید می کنند را قطع می نمایند. زیرا به دلیل عدم گرده افشانی طول عمر نگهداری آن افزایش می یایش
- گونه های مهم لیلیوم
Lolium bulbfern
در کنار برگها سوخیزه تولید می کند که برای افزایش می توان از آن استفاده کرد. گلهای غير معطر آن زرد زعنرانی یا قرمز نارنجی با چند لکه سیاه رنگ است و در اوایل تابستان گل می دهند.
Lolium condidum
به سوسن سفید معروف است. در آب و هوای مرطوب مناطق شمال ایران به خوبی رشد و می کند خوشه های از ۵ تا ۲۰ عدد گل شیپوری شکل، سفید و سفید رنگ و معطر با بساکهای زرد رنگ می دهد. زمان گلدهی آن اوایل تابستان است
_
- White lily
) : Lolium longiflorum و Eeaster lily)
خوشه ای از گل های سفید و معطر به تعداد ۱ تا ۶ عدد و دسته و روی ساقه ریشه می دهد به سرما حساس است و در اواسط بهار گل میدهد.
- برخی مشکلات گل لیلیوم ۲- ۲۱- ۱۳- ۱- سبز شدن سوخهای زودرس در پاییز قبل از خارج کردن .
از خاک
و در این حالت باید به حال خود رها شوند و نباید ساقه سبز شده آنها شکسته شود چون برای رشد مجدد ساقه زمانی طولانی لازم است.
- لکه قهوه ای برگ
در بخش فوقانی برگها لکه های درشت ظاهر شده و دلایل مختلفی دارد و به طور کلی هر عاملی که رشد و نمو ریشه را محدود کند مثل آبیاری بیش از حد و کود پاشی ناصحیح به این مشکل کمک می کند.
- کمی تعداد گل
از عوامل مختلفی مانند کاشت سوخهای کوچک و یا انبار کردن سوخها به مدت طولانی با خشکی هوای انبار است.
- ترکیدن جوانه های گل
دلیل اصلی آن کمبود آب است که در نتیجه ضعف ریشه ها در جذب آب، کمی نور و یا ضعیف بودن آن و یا بالا رفتن دما در طول زود رسی اتفاق می افتد.
- زرد شدن و ریزش برگ های پایینی
نتیجه کمبود ازت یا کمبود نور است. فاصله دادن به بوته ها و کود پاشی نیتروژنی بعد از خارج شدن برگها از داخل خاک در جهت رفع این عارضه توصیه شده است. از عوامل دیگر که باعث این عارضه می شود می توان آسیب ریشه در اثر سنگینی خاک، آبیاری زیاد، پوسیدگی کود دهی زیاد از حد یا ناکافی، تنش آبی، تراکم زیاد و در نتیجه نور کم و تهویه ناکافی پایین گیاه و یا افزایش فلوئور در گیاه را نام برد.
آفات و بیماری های لیلیوم
- پوسیدگی ریشه
در اثر قارچ ری و گونیا و و پتیم در شرایط رطوبت خاک ایجاد میشود. در صورتی که خاک از آب اشباع باشد در آوردن خاک از گلدان به نحوی که ریشه ها تکان نخورند و دوبارد گلدان کردن آنها باعث میشود صدای بیشتری در اختیار ریشه ها قرار گیرد. این عمل باید با احتياط انجام شود تا خاک گلدان از هم پاشیده نشود. این عمل به کنترل بیماری کمک خواهد کرد
- پسته
مهم ترین آفت سوسن شسته است که به بخش انتهایی برگ ها حمله می کند. گاهی باعث ترک خوردن و از هم پاشیدن جوان گل می شد.
- نماتدا که باعث پوسیدگی ریشه میشوند