حکم غنا از نظر اسلام چیست؟
بدون شک، «غنا» به طور اجمال، از نظر مشهور علماى شیعه حرام است و شهرتى در سر حدّ اجماع و اتفاق دارد.
بسیارى از علماى اهل سنت نیز بر این عقیده تاکید کرده اند، هر چند بعضى از آنها استثناهائى براى آن قائل شده اند و شاید بعضى از این استثناها در حقیقت استثناء نباشد و خارج از موضوع «غنا» محسوب شود (و به اصطلاح تخصصاً خارج است).
«قرطبى» در ذیل آیه: (بعضى از مردم، سخنان باطل و بیهوده را خریدارى مى کنند تا خلق خدا را از روى جهل و نادانى، از راه خدا گمراه سازند)؛ «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللّه بِغَیْرِ عِلْم»(1)، در همین زمینه چنین مى گوید: «غناى معمول در میان گروهى از مردم، هر گاه مشتمل بر اشعار عاشقانه درباره «زنان» و توصیف زیبائى هاى آنان و ذکر شراب و محرمات دیگر باشد، همه «علما» در حرمت آن متفقند؛ چرا که مصداق «لهو و غناى» مذموم مى باشد و اما اگر از این امور خالى گردد، مختصرى از آن در اعیاد و جشن هاى زفاف جائز است و همچنین براى نشاط بخشیدن به هنگام انجام کارهاى مشکل ـ آن گونه که در «تاریخ اسلام» در مساله حفر «خندق» آمده و یا اشعارى که «انجشه» به هنگام حرکت قافله به سوى «مکّه» در «حجه الوداع» براى تحریک «شتران» مى خوانده است ـ اما آنچه امروز در میان «صوفیه» معمول است که انواع آلات طرب را در این زمینه به کار مى برندحرام است»(2).
آنچه را که «قرطبى» به صورت استثناء بیان کرده از قبیل خواندن «حَدى» (آواز مخصوص) براى شتران، یا اشعار مخصوصى که مسلمانان با آهنگ به هنگام حفر «خندق» مى خواندند، به احتمال قوى اصلاً جزء غنا نبوده و نیست و شبیه اشعارى است که گروهى با آهنگ مخصوص در راهپیمائى ها یا مجالس جشن و عزادارى مذهبى مى خوانند.
در منابع اسلامى، دلائل زیادى بر تحریم «غنا» در دست است، از جمله آیه: «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْتَرِى لَهْوَ الْحَدِیْثِ...» و بعضى دیگر از آیات قرآن که حداقل طبق روایاتى که درتفسیراین آیات وارد شده بر «غنا» تطبیق گردیده و یا «غنا» از مصادیق آن شمرده شده است.
در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که درتفسیرآیه: «وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ»(3) فرمود:
«قَوْلُ الزُّورِ الغِنا»(4)؛ (سخن باطل همان غنا است).
و نیز همان امام(علیه السلام) درتفسیرآیه: «وَ الَّذِینَ لایَشْهَدُونَ الزُّورَ»(5) فرمود: «منظور از آن غنا است».(6)
روایات متعددى از امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام) و امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) نقل شده است که یکى از مصداق هاى «لهو الحدیث» را که موجب «عذاب مهین» است غنا معرفى کرده اند.(7)
علاوه بر این، روایات فراوان دیگرى ـ منهاىتفسیرآیات ـ در منابع اسلامى دیده مى شود که تحریم غنا را به طور موکّد بیان مى کند.
در حدیثى که از «جابر بن عبداللّه» از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده مى خوانیم: «کَانَ اِبْلِیسُ اَوَّلَ مَنْ تَغَنّى»(8)؛ (شیطان اولین کسى بود که غنا خواند).
و درحدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) چنین آمده است:
«بَیْتُ الْغِنَاءِ لاتُوْمَنُ فِیهِ الْفَجِیعَهُ، وَ لاتُجَابُ فِیهِ الدَّعْوَهُ، وَ لایَدْخُلُهُ الْمَلَکُ»(9)؛ (خانه اى که در آن غنا باشد ایمن از مرگ و مصیبت دردناک نیست،دعا در آن به اجابت نمى رسد و «فرشتگان» وارد آن نمى شوند).
و درحدیث دیگرى از همان امام(علیه السلام) مى خوانیم: «الْغِنَاءُ یُورِثُ النِّفَاقَ وَ یُعْقِبُ الْفَقْرَ»(10)؛ (غنا، روح نفاق را پرورش مى دهد و فقر و بدبختى مى آفریند).
بدون شک، «غنا» به طور اجمال، از نظر مشهور علماى شیعه حرام است و شهرتى در سر حدّ اجماع و اتفاق دارد.
بسیارى از علماى اهل سنت نیز بر این عقیده تاکید کرده اند، هر چند بعضى از آنها استثناهائى براى آن قائل شده اند و شاید بعضى از این استثناها در حقیقت استثناء نباشد و خارج از موضوع «غنا» محسوب شود (و به اصطلاح تخصصاً خارج است).
«قرطبى» در ذیل آیه: (بعضى از مردم، سخنان باطل و بیهوده را خریدارى مى کنند تا خلق خدا را از روى جهل و نادانى، از راه خدا گمراه سازند)؛ «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللّه بِغَیْرِ عِلْم»(1)، در همین زمینه چنین مى گوید: «غناى معمول در میان گروهى از مردم، هر گاه مشتمل بر اشعار عاشقانه درباره «زنان» و توصیف زیبائى هاى آنان و ذکر شراب و محرمات دیگر باشد، همه «علما» در حرمت آن متفقند؛ چرا که مصداق «لهو و غناى» مذموم مى باشد و اما اگر از این امور خالى گردد، مختصرى از آن در اعیاد و جشن هاى زفاف جائز است و همچنین براى نشاط بخشیدن به هنگام انجام کارهاى مشکل ـ آن گونه که در «تاریخ اسلام» در مساله حفر «خندق» آمده و یا اشعارى که «انجشه» به هنگام حرکت قافله به سوى «مکّه» در «حجه الوداع» براى تحریک «شتران» مى خوانده است ـ اما آنچه امروز در میان «صوفیه» معمول است که انواع آلات طرب را در این زمینه به کار مى برندحرام است»(2).
آنچه را که «قرطبى» به صورت استثناء بیان کرده از قبیل خواندن «حَدى» (آواز مخصوص) براى شتران، یا اشعار مخصوصى که مسلمانان با آهنگ به هنگام حفر «خندق» مى خواندند، به احتمال قوى اصلاً جزء غنا نبوده و نیست و شبیه اشعارى است که گروهى با آهنگ مخصوص در راهپیمائى ها یا مجالس جشن و عزادارى مذهبى مى خوانند.
در منابع اسلامى، دلائل زیادى بر تحریم «غنا» در دست است، از جمله آیه: «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْتَرِى لَهْوَ الْحَدِیْثِ...» و بعضى دیگر از آیات قرآن که حداقل طبق روایاتى که درتفسیراین آیات وارد شده بر «غنا» تطبیق گردیده و یا «غنا» از مصادیق آن شمرده شده است.
در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که درتفسیرآیه: «وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ»(3) فرمود:
«قَوْلُ الزُّورِ الغِنا»(4)؛ (سخن باطل همان غنا است).
و نیز همان امام(علیه السلام) درتفسیرآیه: «وَ الَّذِینَ لایَشْهَدُونَ الزُّورَ»(5) فرمود: «منظور از آن غنا است».(6)
روایات متعددى از امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام) و امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) نقل شده است که یکى از مصداق هاى «لهو الحدیث» را که موجب «عذاب مهین» است غنا معرفى کرده اند.(7)
علاوه بر این، روایات فراوان دیگرى ـ منهاىتفسیرآیات ـ در منابع اسلامى دیده مى شود که تحریم غنا را به طور موکّد بیان مى کند.
در حدیثى که از «جابر بن عبداللّه» از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده مى خوانیم: «کَانَ اِبْلِیسُ اَوَّلَ مَنْ تَغَنّى»(8)؛ (شیطان اولین کسى بود که غنا خواند).
و درحدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) چنین آمده است:
«بَیْتُ الْغِنَاءِ لاتُوْمَنُ فِیهِ الْفَجِیعَهُ، وَ لاتُجَابُ فِیهِ الدَّعْوَهُ، وَ لایَدْخُلُهُ الْمَلَکُ»(9)؛ (خانه اى که در آن غنا باشد ایمن از مرگ و مصیبت دردناک نیست،دعا در آن به اجابت نمى رسد و «فرشتگان» وارد آن نمى شوند).
و درحدیث دیگرى از همان امام(علیه السلام) مى خوانیم: «الْغِنَاءُ یُورِثُ النِّفَاقَ وَ یُعْقِبُ الْفَقْرَ»(10)؛ (غنا، روح نفاق را پرورش مى دهد و فقر و بدبختى مى آفریند).
آخرین ویرایش: